ရာသီေသြးမေပၚၿခင္းအေၾကာင္းနဲ႔ ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရသလဲဆိုတဲ့အေၾကာင္းေတြ ေဖာ္ၿပေပးၿပီးသြားတဲ့ေနာက္ ယခုအ ခါ ရာသီေသြးမေပၚၿခင္းအပိုင္း ၂ ကို ဆက္လက္တင္ၿပလိုက္ရပါတယ္ ။
စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားအေၾကာင္း
ရာသီေသြးမေပၚၿခင္းအေၾကာင္းကို ဘာေၾကာင့္မေပၚရသလဲ စံုစမ္းဖို႔အတြက္ လူနာရဲ႕ ေရာဂါ ရာဇ၀င္ (Proper history taking ) ၊ တစ္ကိုယ္လံုးစမ္းသပ္ၿခင္း ( Physical Examination ) နဲ႔ အတြင္းပိုင္း စမ္းသပ္ၿခင္း ( Vaginal Examination ) တို႔လုပ္ရပါမယ္ ။အဲဒီလိုလုပ္လို႔ ကိုယ္၀န္လည္းမရွိဘူး ဆိုရင္ေတာ့ လူနာအ တြက္ ေလာေလာ ဆယ္ စိတ္ေအးရပါၿပီ ။ ဒါေပမယ့္ အေၾကာင္းအရင္းမွန္ကိုစံုစမ္းဖို႔အတြက္ ဒီထက္ပိုတဲ့ စမ္းသပ္ မႈေတြလုပ္ဖို႔ လိုပါဦးမယ္
ေသြးစစ္ေဖာက္ၿခင္း ( Blood for CP ) ကို လုပ္ဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။ အကယ္၍ လည္ပင္း အက်ိတ္ လကၡဏာ မ်ားရွိၿခင္း (သို႔မဟုတ္ ) Hyperthyroidism လို႔ မ်ား သံသယရွိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သိုင္းရြိဳက္ဂလင္းန္ ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္မႈအေၿခအေနကို သိရဖို႔အတြက္ Thyroid function test လုပ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ Adrenal gland ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္မႈအေၿခအေနကို သိရဖို႔အတြက္လည္း Adrenal function test လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ တၿခားအၿဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါေတြၿဖစ္တဲ့ တီဘီအတြက္ လည္း သလိပ္စစ္ၿခင္း ဓါတ္မွန္ ရိုက္ၿခင္း စတာေတြလုပ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ ္။ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးကို ၿခံဳၾကည့္ၿပီး အားနည္းေနသလား ပိန္ခ်ံဳးေန သလား စတာေတြကို ဆန္းစစ္ဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။
Vaginal Examination လုပ္ၿခင္းၿဖင့္သိႏုိင္တာေတြကေတာ့ တခါတရံ အမ်ိဳးသားေဟာ္ မုန္းေတြသိပ္ မ်ားေန လို႔ ေသြးမဆံုးေသာ္လည္း သားအိမ္ရဲ႕အရြယ္ဟာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ အရြယ္မဟုတ္ပဲ ေသးသြားၿခင္း (Atropic changes ) ကိုေတြ႔ရတတ္ပါတယ္ ။ History taking မွာလည္းပဲ အလြန္ပဲ အသံုးတည့္တာေတြရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဥပမာ ကေလးေမြးၿပီးေသြးသြန္ၿခင္းကို Post partum haemorrhage လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အဲဒီလို ၿဖစ္တဲ့အခါ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာၾကာ shock ၿဖစ္သြားလို႔ရွိရင္ ဦးေႏွာက္ကို ေသြးေထာက္ပံ့မႈက ၿပတ္သြားတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာဆိုရင္ ဦးေႏွာက္မွာရွိတဲ့ Pituitary gland ကို ေသြးၿပတ္ၿပီး အလုပ္အလုပ္ေတာ့ပါဘူး ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးကိုေတာ့ pituitary necrosis လု႔ေခၚပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခ အေနမ်ိဳးၾကံဳေတြ႔ၿပီး ရင္ ေနာက္ပိုင္း ေသြးေတာက္ေလွ်ာက္ထိမ္သြားတတ္ပါတယ္ ။ ရင္သားေတြေသး သြားၿပီး အေမႊးအမွ်င္ေတြ ထူလာတယ္။ အမ်ိဳးသမီးနဲံတူတဲ့လကၡဏာေတြဘာမွမရွိေတာ့ဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးေမြးၿပီး ေသြး သြန္ေသြးလန္႔ တာၿဖစ္လို႔ ေသြးထိမ္သြားတာဆိုရင္ေတာ့ အဲဒါဟာ Post Partum Pituitary Necrosis ၿဖစ္တာေၾကာင့္ ဆိုတာ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္ ။
ေသြးေဖာက္စစ္တာေတြအားလံုးစံုသြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ Ultrasound စစ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ နားလည္တတ္ ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသၿခင္းအားၿဖင့္ ဘာေၾကာင့္ေသြး ထိမ္ရသလဲဆိုတဲ့အေၾကာင္းအ ရင္းအမွန္ ကိုသိရ မွာၿဖစ္ ပါတယ္ ။
ေသြးထိမ္ၿခင္းအတြက္ ကုသမႈပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား
ပထမဆံုးအေနနဲ႔ လူနာနဲ႔ လူနာရဲ႕ အေဒၚ သို႔မဟုတ္ မိခင္ ေဆြမ်ိဳးေတြကို Counselling( ႏွစ္သိမ့္ေပးၿခင္း ) လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ စိတ္ဓါတ္မက်ဖို႔နဲ႔ အားမငယ္ဖို႔ အကယ္၍မ်ား ဆရာ၀န္အေန နဲ႔ဘာေတြလုပ္ေပးႏုိင္ေၾကာင္း တခါတည္းေၿပာရသလို ၿပဳၿပင္ဖန္တီးေပးဖို႔မရတဲ့ ရွားရွားပါးပါးကိစၥဆိုလည္း တခါတည္းရွင္းၿပလိုက္ရပါတယ္ ။ အကယ္၍ ရာသီထိမ္သြားတယ္ ငုပ္သြားတယ္ဆိုရင္လည္း ကိုယ္၀န္ရွိမရွိ ကို Urine for UCG ဆီးစစ္ၿခင္းနဲ႔ Ultrasound ရိုက္ၿပီး ကိုယ္၀န္ရွိမရွိ စစ္ၿခင္းတို႔ကို လုပ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္လည ္းမရွိပဲ ထိမ္ေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြဆက္လုပ္ေပးရပါမယ္ ။ ဥပမာ အသားဓါတ္ခ်ိဳ႕ တဲ့လို႔ ေသြးအား သိပ္နည္း လို႔ ေသြးမေပၚဘူးဆိုရင္ေတာ့ အသားဓါတ္ေတြ မ်ားလာေအာင္ သံဓါတ္မ်ားလာေအာင္ ကုသေပးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြး က အလိုလို ၿပန္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။
စိတ္ေသာကမ်ားၿပီး စိတ္ေတြေထြၿပားေနလို႔ ေသြးမေပၚဘူးဆိုရင္လည္း စိတ္ၿငိမ္ေဆးေပးၿပီး သူ႔စိတ္ဓါတ္ ကိုၿမွင့္ တင္ေပးၿခင္း ဘာေရာဂါမွ မရွိဘူးဆိုတာကို ရွင္းၿပေပးၿခင္းအားၿဖင့္ ကုသေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ အစြန္းေရာက္ေန တဲ့စိတ္ခံစားမႈအေၿခအေနေတြ ပံုမွန္ၿပန္ၿဖစ္သြားတာနဲ႔ ေသြးအလိုလို ၿပန္ေပၚလာတာမ်ိုး လည္းရွိပါ တယ္ ။ အခ်ိန္တိုတိုေလးနဲ႔ သိပ္၀လာတဲ့လူေတြမွာလည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ ။ weight ေလ်ာ့ခိုင္းလိုက္လို႔ ပံုမွန္အတိုင္းၿပန္ ၿဖစ္လာတယ္ဆိုရင္ ဘာေဆးမွေတာင္ေပးစရာမလိုပါဘူး ။ အဲဒီလိုပဲ ၀ေနရာက သိပ္ပိန္သြားတဲ့ လူဆိုရင္လည္း နဂိုအတိုင္းၿဖစ္ေအာင္ ၿပန္လုပ္ေပးၿခင္းအားၿဖင့္ ရာသီေသြးၿပန္မွန္သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ အဆုတ္တီဘီ အက်ိတ္တီ ဘီေတြရွိရင္လည္း တီဘီေရာဂါကို ကုလိုက္ရင္ အလိုလိုၿပန္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာရွာေဖြၿပီးကုဖို႔လိုပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ ဘာေၾကာင့္ပဲ ထိမ္ထိမ္ ထိမ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ေဆးမီးတိုေတြသံုးၿပီးကုေလ့ရွိၾကတယ္ ။ ဆရာ၀န္ေတြအေန နဲ႔လည္း ေသြး ထိမ္ၿပီ ဆိုတာနဲ႔ Duogynon တို႔လို Menstrogen တို႔လို ေသြးေပၚတဲ့ထိုးေဆးေတြ ထိုးတာေတြ ႏွစ္ ရက္ဆက္တိုက္ထိုးတာေတြရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုထိုးလိုက္ၿခင္းအားၿဖင့္ ခဏတံု႔႔ၿပန္ၿပီး ေသြး နည္းနည္းၿပန္ ဆင္း တယ္ ။ စားေဆးလည္းအဲဒီအတိုင္းပါပဲ ။ ၿပန္ေပၚလာတယ္ ။
အဓိကၿပႆနာက သားအိမ္တို႔ ၊ ခႏၶာကိုယ္တည္ေဆာက္မႈ ၊ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈေတြကစားေဆးထိုးေဆးေတြကို က်င့္သား႕ရသြားၿပီးေတာ့ေနာက္ဆိုရင္ ေဆးမထိုးေဆးမေသာက္ရင္မေပၚေတာ့ဘူး ။ ဒီေတာ့ ေသြးမဆံုးခင္အထိ ဒီေဆးေတြေဆာင္ ထားရမလိုၿဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အဆင္မေၿပလွပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာေၾကာင့္ ေသြးထိမ္ ရသလဲ ဆိုတဲ့ Cause ကို ရွာၿပီး မွသာ အဲဒါေလးကို ၿပန္ၿပင္လိုက္ယံုနဲ႔ ကိုယ္၀န္မရွိပဲ ထိမ္ေနရင္အ ခ်ိန္မွန္ၿပန္လာပါတယ္ ။ တခါတရံ ဆယ္ေက်ာ္သက္ကေလးေတြမွာ အပ်ိဳေၿမွး (Hymen ) ထူေနတဲ့အတြက္ ပိတ္ေန လို႔ ေသြးမ ဆင္းတာဆိုရင္ေတာ့အဲဒီ အပ်ိဳေၿမွးကို ေဖာက္ေပးလိုက္ရင္ ေသြးၿပန္ဆင္းႏုိင္ပါၿပီ ။ ကိုယ္၀န္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး ဆိုရင္ ဦးေႏွာက္မွာရွိတဲ့ Pituitary အက်ိတ္ၾကီးတဲ့ အေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအက်ိတ္ၾကီးမၾကီးဆိုတာကေတာ့ ဓါတ္မွန္ရိုက္ယံုေလာက္နဲ႔မရပါဘူး ။ CT scan ရိုက္ဖို႔လိုတယ္ MRI ရိုက္ဖို႔လိုပါတယ ္။ အက်ိတ္က သိပ္မၾကီးလွပဲ ေသးေသးေလးပဲေတြ႔တယ္ဆိုရင္ေတာ့ Broomocriptine ဆိုတဲ့ေဆး ကို ေရရွည္စားေပးရပါတယ္ ။ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ သံုးႏွစ္အစရွိသၿဖင့္ေပါ့ ။ အက်ိတ္က ခြဲစရာမ လိုပဲက်ံဳ႕သြားတတ္ပါတယ္ ။ ေဆးစားယံုအဆင့္နဲ႔မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ကို ခြဲစိတ္မႈလုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္ ။ ခြဲစိတ္ဖို႔မလိုဘူးဆိရင္လည္း အဲဒီအက်ိတ္ကို ေသခ်ာခ်ိတ္ၿပီး ဂါန္မာေရာင္ၿခည္နဲ႔ပစ္ရပါတယ္ ။ ေလဆာ ပစ္သလိုမ်ိဳးပါပဲ ။ အဲဒါလုပ္ရင္ေတာ့ ေခါင္းကိုဖြင့္ၿပီးခြဲစရာမလိုပါဘူး ။
အဆံုးသတ္အေနနဲ႔ေၿပာရရင္ေတာ့ ေသြးမေပၚၿခင္းဟာ သာမန္အဆင့္ေလာက္ကေန လူမႈေရးေတြႏြယ္ လာတဲ့အ ထိၿဖစ္ တတ္ပါတယ္ ။ ဥပမာ မိဘေတြမသိပဲ ကိုယ္၀န္ရွိလာမွာကိုစိုးရိမ္တာမ်ိဳး အိမ္ေထာင္ရွိ ရက္နဲ႔မလို ခ်င္ပဲ ကိုယ္၀န္ရလာမွာမ်ိဳး တို႔ေပါ့ ။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေန အိမ္ေထာင္သားေမြး တဲ့အရြယ္အ ထိအမ်ိဳးသမီးတိုင္းက ေသြးမဆံုးေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ လစဥ္ေသြးေပၚေနက် မေပၚတာရွိတယ္ ႏွစ္လ သံုးလ မေပၚရင္သာမန္အားၿဖင့္ သိပ္ၿပႆနာမဟုတ္ပါဘူး ။ တကယ္လို႔ ေသြးမေပၚတာက မီးယပ္ေသြးသားအိမ္ထဲမွာ မၿဖစ္လို႔ မေပၚတာလည္းရွိပါတယ္ ။ ၿဇစ္ရဲ႕သားနဲ႔ေအာင္းေနတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတာ္မ်ားမ်ားက ဗိုက္ၾကီးေတြကယ္ေနၿပီး တဗံုဗံုနဲ႔ၿဖစ္ေနတယ္ ကိုယ္ေတြယားယံတယ္ စိတ္ဓါတ္က်တယ္ အိမ္မေပ်ာ္ဘူး ကိုယန္၀န္မရွိဘူးေၿပာတဲ့တုိင္ေအာင္ ဒီလိုၿပႆနာေတြၾကံဳေနရတဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္ေတြမအေနနဲ႔ စိတ္ရွည္ဖို႔ လည္းလိုပါတယ္ ။ ေသေသခ်ာခ်ာအခ်ိန္ယူဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေသြး ထိမ္ၿခင္း ဟာ ေသြးအား အလြန္နည္းၿခင္း အစရွိတဲ့သာမန္အေၾကာင္းေၾကာင့္ၿဖစ္ႏိုင္သလို အသက္အႏၱရာယ္ ၾကီးမား တဲ့ ဦးေႏွာက္အ က်ိတ္တည္တာအထိတိုင္ေတာင္ၿဖစ္တတ္တဲ့အတြက္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ၿပသဖို႔လိုအပ္ပါေၾကာင္း တင္ၿပေပးလိုက္ရပါတယ္ ။
သက္တန္႔ခ်ိဳ
Ref : Wikipedia / Gyanecology / Amenorrhea
Reproductive Health by Prof.Myint Mg Mg
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈမ်ားအေၾကာင္း
ရာသီေသြးမေပၚၿခင္းအေၾကာင္းကို ဘာေၾကာင့္မေပၚရသလဲ စံုစမ္းဖို႔အတြက္ လူနာရဲ႕ ေရာဂါ ရာဇ၀င္ (Proper history taking ) ၊ တစ္ကိုယ္လံုးစမ္းသပ္ၿခင္း ( Physical Examination ) နဲ႔ အတြင္းပိုင္း စမ္းသပ္ၿခင္း ( Vaginal Examination ) တို႔လုပ္ရပါမယ္ ။အဲဒီလိုလုပ္လို႔ ကိုယ္၀န္လည္းမရွိဘူး ဆိုရင္ေတာ့ လူနာအ တြက္ ေလာေလာ ဆယ္ စိတ္ေအးရပါၿပီ ။ ဒါေပမယ့္ အေၾကာင္းအရင္းမွန္ကိုစံုစမ္းဖို႔အတြက္ ဒီထက္ပိုတဲ့ စမ္းသပ္ မႈေတြလုပ္ဖို႔ လိုပါဦးမယ္
ေသြးစစ္ေဖာက္ၿခင္း ( Blood for CP ) ကို လုပ္ဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။ အကယ္၍ လည္ပင္း အက်ိတ္ လကၡဏာ မ်ားရွိၿခင္း (သို႔မဟုတ္ ) Hyperthyroidism လို႔ မ်ား သံသယရွိမယ္ဆိုရင္ေတာ့ သိုင္းရြိဳက္ဂလင္းန္ ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္မႈအေၿခအေနကို သိရဖို႔အတြက္ Thyroid function test လုပ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါ့အၿပင္ Adrenal gland ရဲ႕ အလုပ္လုပ္ေဆာင္မႈအေၿခအေနကို သိရဖို႔အတြက္လည္း Adrenal function test လုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ တၿခားအၿဖစ္မ်ားတဲ့ေရာဂါေတြၿဖစ္တဲ့ တီဘီအတြက္ လည္း သလိပ္စစ္ၿခင္း ဓါတ္မွန္ ရိုက္ၿခင္း စတာေတြလုပ္ဖို႔လိုအပ္ပါတယ ္။ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးကို ၿခံဳၾကည့္ၿပီး အားနည္းေနသလား ပိန္ခ်ံဳးေန သလား စတာေတြကို ဆန္းစစ္ဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။
Vaginal Examination လုပ္ၿခင္းၿဖင့္သိႏုိင္တာေတြကေတာ့ တခါတရံ အမ်ိဳးသားေဟာ္ မုန္းေတြသိပ္ မ်ားေန လို႔ ေသြးမဆံုးေသာ္လည္း သားအိမ္ရဲ႕အရြယ္ဟာ ရွိသင့္ရွိထိုက္တဲ့ အရြယ္မဟုတ္ပဲ ေသးသြားၿခင္း (Atropic changes ) ကိုေတြ႔ရတတ္ပါတယ္ ။ History taking မွာလည္းပဲ အလြန္ပဲ အသံုးတည့္တာေတြရွိတတ္ပါတယ္ ။ ဥပမာ ကေလးေမြးၿပီးေသြးသြန္ၿခင္းကို Post partum haemorrhage လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အဲဒီလို ၿဖစ္တဲ့အခါ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာၾကာ shock ၿဖစ္သြားလို႔ရွိရင္ ဦးေႏွာက္ကို ေသြးေထာက္ပံ့မႈက ၿပတ္သြားတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္မွာဆိုရင္ ဦးေႏွာက္မွာရွိတဲ့ Pituitary gland ကို ေသြးၿပတ္ၿပီး အလုပ္အလုပ္ေတာ့ပါဘူး ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးကိုေတာ့ pituitary necrosis လု႔ေခၚပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခ အေနမ်ိဳးၾကံဳေတြ႔ၿပီး ရင္ ေနာက္ပိုင္း ေသြးေတာက္ေလွ်ာက္ထိမ္သြားတတ္ပါတယ္ ။ ရင္သားေတြေသး သြားၿပီး အေမႊးအမွ်င္ေတြ ထူလာတယ္။ အမ်ိဳးသမီးနဲံတူတဲ့လကၡဏာေတြဘာမွမရွိေတာ့ဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးေမြးၿပီး ေသြး သြန္ေသြးလန္႔ တာၿဖစ္လို႔ ေသြးထိမ္သြားတာဆိုရင္ေတာ့ အဲဒါဟာ Post Partum Pituitary Necrosis ၿဖစ္တာေၾကာင့္ ဆိုတာ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္ ။
ေသြးေဖာက္စစ္တာေတြအားလံုးစံုသြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ Ultrasound စစ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ နားလည္တတ္ ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသၿခင္းအားၿဖင့္ ဘာေၾကာင့္ေသြး ထိမ္ရသလဲဆိုတဲ့အေၾကာင္းအ ရင္းအမွန္ ကိုသိရ မွာၿဖစ္ ပါတယ္ ။
ေသြးထိမ္ၿခင္းအတြက္ ကုသမႈပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား
ပထမဆံုးအေနနဲ႔ လူနာနဲ႔ လူနာရဲ႕ အေဒၚ သို႔မဟုတ္ မိခင္ ေဆြမ်ိဳးေတြကို Counselling( ႏွစ္သိမ့္ေပးၿခင္း ) လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ စိတ္ဓါတ္မက်ဖို႔နဲ႔ အားမငယ္ဖို႔ အကယ္၍မ်ား ဆရာ၀န္အေန နဲ႔ဘာေတြလုပ္ေပးႏုိင္ေၾကာင္း တခါတည္းေၿပာရသလို ၿပဳၿပင္ဖန္တီးေပးဖို႔မရတဲ့ ရွားရွားပါးပါးကိစၥဆိုလည္း တခါတည္းရွင္းၿပလိုက္ရပါတယ္ ။ အကယ္၍ ရာသီထိမ္သြားတယ္ ငုပ္သြားတယ္ဆိုရင္လည္း ကိုယ္၀န္ရွိမရွိ ကို Urine for UCG ဆီးစစ္ၿခင္းနဲ႔ Ultrasound ရိုက္ၿပီး ကိုယ္၀န္ရွိမရွိ စစ္ၿခင္းတို႔ကို လုပ္ေပးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္လည ္းမရွိပဲ ထိမ္ေနတယ္ ဆိုရင္ေတာ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြဆက္လုပ္ေပးရပါမယ္ ။ ဥပမာ အသားဓါတ္ခ်ိဳ႕ တဲ့လို႔ ေသြးအား သိပ္နည္း လို႔ ေသြးမေပၚဘူးဆိုရင္ေတာ့ အသားဓါတ္ေတြ မ်ားလာေအာင္ သံဓါတ္မ်ားလာေအာင္ ကုသေပးမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ေသြး က အလိုလို ၿပန္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။
စိတ္ေသာကမ်ားၿပီး စိတ္ေတြေထြၿပားေနလို႔ ေသြးမေပၚဘူးဆိုရင္လည္း စိတ္ၿငိမ္ေဆးေပးၿပီး သူ႔စိတ္ဓါတ္ ကိုၿမွင့္ တင္ေပးၿခင္း ဘာေရာဂါမွ မရွိဘူးဆိုတာကို ရွင္းၿပေပးၿခင္းအားၿဖင့္ ကုသေပးႏုိင္ပါတယ္ ။ အစြန္းေရာက္ေန တဲ့စိတ္ခံစားမႈအေၿခအေနေတြ ပံုမွန္ၿပန္ၿဖစ္သြားတာနဲ႔ ေသြးအလိုလို ၿပန္ေပၚလာတာမ်ိုး လည္းရွိပါ တယ္ ။ အခ်ိန္တိုတိုေလးနဲ႔ သိပ္၀လာတဲ့လူေတြမွာလည္း ဒီအတိုင္းပါပဲ ။ weight ေလ်ာ့ခိုင္းလိုက္လို႔ ပံုမွန္အတိုင္းၿပန္ ၿဖစ္လာတယ္ဆိုရင္ ဘာေဆးမွေတာင္ေပးစရာမလိုပါဘူး ။ အဲဒီလိုပဲ ၀ေနရာက သိပ္ပိန္သြားတဲ့ လူဆိုရင္လည္း နဂိုအတိုင္းၿဖစ္ေအာင္ ၿပန္လုပ္ေပးၿခင္းအားၿဖင့္ ရာသီေသြးၿပန္မွန္သြားေလ့ရွိပါတယ္ ။ အဆုတ္တီဘီ အက်ိတ္တီ ဘီေတြရွိရင္လည္း တီဘီေရာဂါကို ကုလိုက္ရင္ အလိုလိုၿပန္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿဖစ္တဲ့ အေၾကာင္းအရင္းကို ေသေသခ်ာခ်ာရွာေဖြၿပီးကုဖို႔လိုပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ ဘာေၾကာင့္ပဲ ထိမ္ထိမ္ ထိမ္ၿပီဆိုတာနဲ႔ မ်ားေသာအားၿဖင့္ ေဆးမီးတိုေတြသံုးၿပီးကုေလ့ရွိၾကတယ္ ။ ဆရာ၀န္ေတြအေန နဲ႔လည္း ေသြး ထိမ္ၿပီ ဆိုတာနဲ႔ Duogynon တို႔လို Menstrogen တို႔လို ေသြးေပၚတဲ့ထိုးေဆးေတြ ထိုးတာေတြ ႏွစ္ ရက္ဆက္တိုက္ထိုးတာေတြရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုထိုးလိုက္ၿခင္းအားၿဖင့္ ခဏတံု႔႔ၿပန္ၿပီး ေသြး နည္းနည္းၿပန္ ဆင္း တယ္ ။ စားေဆးလည္းအဲဒီအတိုင္းပါပဲ ။ ၿပန္ေပၚလာတယ္ ။
အဓိကၿပႆနာက သားအိမ္တို႔ ၊ ခႏၶာကိုယ္တည္ေဆာက္မႈ ၊ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈေတြကစားေဆးထိုးေဆးေတြကို က်င့္သား႕ရသြားၿပီးေတာ့ေနာက္ဆိုရင္ ေဆးမထိုးေဆးမေသာက္ရင္မေပၚေတာ့ဘူး ။ ဒီေတာ့ ေသြးမဆံုးခင္အထိ ဒီေဆးေတြေဆာင္ ထားရမလိုၿဖစ္ေနတဲ့အတြက္ အဆင္မေၿပလွပါဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ ဘာေၾကာင့္ ေသြးထိမ္ ရသလဲ ဆိုတဲ့ Cause ကို ရွာၿပီး မွသာ အဲဒါေလးကို ၿပန္ၿပင္လိုက္ယံုနဲ႔ ကိုယ္၀န္မရွိပဲ ထိမ္ေနရင္အ ခ်ိန္မွန္ၿပန္လာပါတယ္ ။ တခါတရံ ဆယ္ေက်ာ္သက္ကေလးေတြမွာ အပ်ိဳေၿမွး (Hymen ) ထူေနတဲ့အတြက္ ပိတ္ေန လို႔ ေသြးမ ဆင္းတာဆိုရင္ေတာ့အဲဒီ အပ်ိဳေၿမွးကို ေဖာက္ေပးလိုက္ရင္ ေသြးၿပန္ဆင္းႏုိင္ပါၿပီ ။ ကိုယ္၀န္ေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူး ဆိုရင္ ဦးေႏွာက္မွာရွိတဲ့ Pituitary အက်ိတ္ၾကီးတဲ့ အေၾကာင္းကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီအက်ိတ္ၾကီးမၾကီးဆိုတာကေတာ့ ဓါတ္မွန္ရိုက္ယံုေလာက္နဲ႔မရပါဘူး ။ CT scan ရိုက္ဖို႔လိုတယ္ MRI ရိုက္ဖို႔လိုပါတယ ္။ အက်ိတ္က သိပ္မၾကီးလွပဲ ေသးေသးေလးပဲေတြ႔တယ္ဆိုရင္ေတာ့ Broomocriptine ဆိုတဲ့ေဆး ကို ေရရွည္စားေပးရပါတယ္ ။ တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္ သံုးႏွစ္အစရွိသၿဖင့္ေပါ့ ။ အက်ိတ္က ခြဲစရာမ လိုပဲက်ံဳ႕သြားတတ္ပါတယ္ ။ ေဆးစားယံုအဆင့္နဲ႔မရဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဦးေႏွာက္ကို ခြဲစိတ္မႈလုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္ ။ ခြဲစိတ္ဖို႔မလိုဘူးဆိရင္လည္း အဲဒီအက်ိတ္ကို ေသခ်ာခ်ိတ္ၿပီး ဂါန္မာေရာင္ၿခည္နဲ႔ပစ္ရပါတယ္ ။ ေလဆာ ပစ္သလိုမ်ိဳးပါပဲ ။ အဲဒါလုပ္ရင္ေတာ့ ေခါင္းကိုဖြင့္ၿပီးခြဲစရာမလိုပါဘူး ။
အဆံုးသတ္အေနနဲ႔ေၿပာရရင္ေတာ့ ေသြးမေပၚၿခင္းဟာ သာမန္အဆင့္ေလာက္ကေန လူမႈေရးေတြႏြယ္ လာတဲ့အ ထိၿဖစ္ တတ္ပါတယ္ ။ ဥပမာ မိဘေတြမသိပဲ ကိုယ္၀န္ရွိလာမွာကိုစိုးရိမ္တာမ်ိဳး အိမ္ေထာင္ရွိ ရက္နဲ႔မလို ခ်င္ပဲ ကိုယ္၀န္ရလာမွာမ်ိဳး တို႔ေပါ့ ။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေန အိမ္ေထာင္သားေမြး တဲ့အရြယ္အ ထိအမ်ိဳးသမီးတိုင္းက ေသြးမဆံုးေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ လစဥ္ေသြးေပၚေနက် မေပၚတာရွိတယ္ ႏွစ္လ သံုးလ မေပၚရင္သာမန္အားၿဖင့္ သိပ္ၿပႆနာမဟုတ္ပါဘူး ။ တကယ္လို႔ ေသြးမေပၚတာက မီးယပ္ေသြးသားအိမ္ထဲမွာ မၿဖစ္လို႔ မေပၚတာလည္းရွိပါတယ္ ။ ၿဇစ္ရဲ႕သားနဲ႔ေအာင္းေနတာမ်ိဳးလည္းရွိပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတာ္မ်ားမ်ားက ဗိုက္ၾကီးေတြကယ္ေနၿပီး တဗံုဗံုနဲ႔ၿဖစ္ေနတယ္ ကိုယ္ေတြယားယံတယ္ စိတ္ဓါတ္က်တယ္ အိမ္မေပ်ာ္ဘူး ကိုယန္၀န္မရွိဘူးေၿပာတဲ့တုိင္ေအာင္ ဒီလိုၿပႆနာေတြၾကံဳေနရတဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္ေတြမအေနနဲ႔ စိတ္ရွည္ဖို႔ လည္းလိုပါတယ္ ။ ေသေသခ်ာခ်ာအခ်ိန္ယူဖို႔လည္းလိုပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေသြး ထိမ္ၿခင္း ဟာ ေသြးအား အလြန္နည္းၿခင္း အစရွိတဲ့သာမန္အေၾကာင္းေၾကာင့္ၿဖစ္ႏိုင္သလို အသက္အႏၱရာယ္ ၾကီးမား တဲ့ ဦးေႏွာက္အ က်ိတ္တည္တာအထိတိုင္ေတာင္ၿဖစ္တတ္တဲ့အတြက္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းတဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ၿပသဖို႔လိုအပ္ပါေၾကာင္း တင္ၿပေပးလိုက္ရပါတယ္ ။
သက္တန္႔ခ်ိဳ
Ref : Wikipedia / Gyanecology / Amenorrhea
Reproductive Health by Prof.Myint Mg Mg
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
ကိုသက္တန္႕ ေရ
ReplyDeleteေဆးပညာေပး ေဆာင္းပါးေလး ေတြ အတြက္ အထူးဘဲ ေက်းဇူးတင္မိပါတယ္ ဖုန္း တဂ္ ပိုစ္႔ ေလး လည္း ေရးထားၿပီးပါၿပီ
ခင္မင္စြာျဖင္႔
ေရႊစင္ဦး
ဗဟုသုတေလးဖတ္သြားပါတယ္ရွင့္
ReplyDeleteေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားတယ္ဗ်ိဴးးးးး
ReplyDeleteခင္မင္လွ်က္
ဒိုးကန္