လူ႔ေလာက လူ႔သဘာ၀မွာ အမ်ိဳးသမီးေလးေတြကို ပန္းကေလးေတြအၿဖစ္ တင္စားေၿပာဆိုၾကပါတယ္ ။ ပန္း ကေလးေတြ ဆိုတာ ငယ္ရြယ္ႏုပ်ိဳစဥ္မွာ အစြမ္းကုန္ ပြင့္ဖူးလွပေလ့ရွိၿပီး ၾကီးရင့္လာတဲ့အခါမွာေတာ့ ညွိဳးႏြမ္း ေၿခာက္ေသြ႔ သြားေလ့ရွိတယ္ ။ ဒီလိုအခ်ိန္ေလးအတြင္း အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ မီးယပ္နဲ႔ပတ္သတ္တဲ့ ၿပႆနာ မ်ိဳးစံု ၾကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ အခုတင္ဆက္ေပးမွာကေတာ့ မီးယပ္ၿပႆနာမ်ိဳးစံုထဲကမွ White discharge လို႔ေခၚတဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ၿပႆနာပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
အၿဖဴဆင္းၿခင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ?
အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( normal white discharge ) နဲ႔ မူမ မွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( abnormal white discharge) စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သာမန္အပ်ိဳေဖာ္၀င္ (puberty) တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တစ္လမွာ ပံုမွန္ ႏွစ္ၾကိမ္ခန္႔ အၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒါကို မူမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းလို႔ေခၚပါတယ္ ။ ပထမအၾကိမ္ဟာ ပထမလနဲ႔ ဒုတယလရဲ႕ ထက္၀က္၀က္လိုက္ရင္ အလယ္ ရက္ေတြမွာ အၿဖဴဆင္းပါတယ္ ။ ဒုတိယအၾကိမ္ကေတာ့ ေသြးမေပၚခင္ တစ္ရက္ရက္မွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒီလိုဆင္းတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ သတိထားမိေလာက္တဲ့ ပမာဏမဟုတ္ပဲ အနည္းငယ္ (သို႔မဟုတ္) ေၿခာက္မေနပဲ စိုစိစိ ၿဖစ္ေနယံုေလာက္ပဲ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္
- ဆီးစပ္ ႏွင့္ေပါင္ရင္း ၊ ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ စိုတဲ့အထိေလာက္ေတာ့ပမာဏမမ်ားပါဘူး ။
- ဆိုးရြားတဲ့ အနံ႔အသက္နဲ႔ ယားယံမႈေတြမရွိပါဘူး ။
- အခ်ိန္ကာလအေနၿဖင့္လည္း အထက္ပါေၿပာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။
အဲဒါကပို မူမွန္ေသာ ဇီ၀ကမၼေၿပာင္းလဲမႈ ( Normal Physiological Change) လို႔ ေခၚတြင္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳး သမီးေလးေတြ အေနနဲ႔ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး အတြက္လည္း အိမ္မွ ေရသန္႔သန္႔နဲ႔ ဆပ္ၿပာႏုႏုေလးေတြ သံုးလို႔ရပါတယ္ ။ ကာေဘာ္လစ္လို ဆပ္ၿပာမ်ိဳးသံုးဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး ။ အေပၚယံပဲ ေဆးေၾကာဖို႔လိုၿပီး အတြင္းအထိေဆးေၾကာဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ အႏၱရာယ္မရွိတဲ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္းၿခင္းၿဖစ္ တဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ Personal hygiene ေကာင္းဖို႔လိုပါတယ္ ။
တစ္ခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္ ဒတ္ေတာ ၊ အဆက္ပ္ေတာ စတဲ့ ပိုး သတ္ေဆးေတြနဲ႔ အတြင္း ဖက္ကို ေဆးေၾကာၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္တတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါဟာ လံုး၀မေကာင္းပါဘူး ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဟာ မိန္းမကိုယ္မွာရွိတဲ့ အက်ိဳးၿပဳ ဘတ္တီးရီးယား ( helpful bacteria) ေတြကို သတ္ ပစ္ေလ့ ရွိၿပီး အက္ဆစ္ဓါတ္ကို ေလ်ာ့ေစပါတယ္ ။ Acid ဓါတ္က်သြားရင္ ၿပင္ပ ဘတ္တီးရီးယား ပိုးေတြ၀င္ လာေစၿပီး မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( Abnormal white discharge) ကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။
မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဖက္ေတြပါပဲ ။
- အၿဖဴဆင္းေသာ ပမာဏမ်ားၿခင္း
- ဆိုးရြားေသာ အနံ႔အသက္မ်ားရွိၿခင္း
- ယားယံၿခင္းစသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစတဲ့ အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ပိုး၀င္ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္တာ ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ သားအိမ္ေခါင္း (cervix) က အလုပ္လုပ္တာ မ်ားလြန္းတဲ့အ တြက္ေၾကာင့္(လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားၿခင္း) အၿဖဴဆင္းတာလည္းရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ထဲထည့္တဲ့ သေႏၶတားပစၥည္း (IUCD) ေၾကာင့္ လည္းဆင္း တာရွိၿပီး တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္း မႈ မမွန္လို႔ stress ( စိတ္ဖိစီးေသာက) မ်ားမႈေၾကာင့္ လည္း အၿဖဴဆင္းရ တာေတြရွိပါတယ္ ။
Post menopausal white discharge
အသက္ၾကီးမွ abnormal white discharge ဆင္းတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ၾကီးေသြးဆံုးၿပီးမွ အၿဖဴဆင္း မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္လည္တံကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ တတ္ကၽြမ္း တဲ့ သားဖြားမီးယပ္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသသင့္ပါတယ္ ။
ပိုး၀င္ၿခင္း (၃)မ်ိဳး
မူမမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ ပိုး၀င္ၿခင္း ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ (Trichomonas vaginitis) လို႔ေခၚတဲ့ မိန္းမကိုယ္ေရာင္ရမ္းယားယံၿခင္း ၊ အၿဖဴဆင္းၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ဒုတိယတစ္မ်ိဳးကေတာ့ မႈိစြဲကပ္ တဲ့ေရာ ဂါတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ (Fungal vaginitis or monelial vaginitis) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တတိယ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ၂ မ်ိဳးစလံုးေပါင္းၿပီးၿဖစ္တဲ့ပိုး၀င္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖဴဆင္းမ်ားၿပီး အနံ႔ဆိုးရြားမယ္ ဆင္းေနတဲ့ အၿဖဴရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ ကို ၾကည့္ၿပီး ဘာပိုး၀င္လဲဆိုတာ ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါတယ္ ။ ဥပမာအေနနဲ႔ မိန္းမ ကိုယ္မွာ မႈိစြဲၿပီးေရာင္ ရမ္းၿခင္းၿဖစ္တာဟာ အမ်ားအားၿဖင့္ Pregnancy ေတြနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မၾကာ ခဏ အ ၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ပမာဏလည္းမ်ားၿပီး ယားယံၿခင္းနဲ႔ အနံအသက္ ကလည္းမေကာင္း ပါဘူး ။ ဒီလိုမ်ိဳးပဲ မိႈစြဲၿပီး အၿဖဴလည္းခဏခဏဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿပီးု ယားမယ္ အနံ႕အသက္ လည္းမေကာင္း ဘူးဆိုရင္ အဆိုပါအမ်ိဳးသမီးမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ မဟုတ္ရင္လည္း အမ်ိဳးထဲမွာ ဆီးခ်ိဳမ်ိဳးရိုး ရွိႏိုင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ဒီလိုမၾကာခဏၿဖစ္တယ္ဆိုရင္ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ၿဖစ္တာလို႔ ခန္႔မွန္းရင္ ၉၀% မွန္ေလ့ရွိပါတယ္ ။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ သမားေတြမွာ မႈိစြဲၿပီးမႈမမွန္ အၿဖဴဆင္းတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ Monellia ဆိုတဲ့ မႈိက အခ်ိဳ ကို ႏွစ္သက္ၿပီး အက္ဆစ္ကို ၾကိဳက္ပါတယ္ ။ Pregnancy အခ်ိန္မွာ လိုင္နင္ဆဲလ္ေတြက Glycogen အခ်ိဳဓါတ္ပိုမ်ား လာသလို အခ်ဥ္ဓါတ္လည္းပိုမ်ားလာပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးဟာ Fungus ေတြ အၾကိဳက္ ၿဖစ္တာောကာင့္ အၿဖဴဆင္းတာလည္းမၾကာခဏၿဖစ္လာၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳသမားမွာလည္း ဒီသေဘာ အတိုင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
Trichomonas vaginitis ေၾကာင့္ အၿဖဴဆင္းရတဲံအဓိက အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံ မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တပ္အပ္ၾကီးေတာ့ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ ဥပမာ ဒီပိုးရွိေနတဲ့ မိန္းမတစ္ေယာက္က အိမ္သာ က မုတ္ေပၚသြားတယ္ ေနာက္တစ္ေယာက္အပ်ိဳစင္ေလးကလည္း သြားမိရင္သူ႔မွာကူးစက္သြားၿပီး အဲဒီအပ်ိဳ စင္ေလးကို လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ၿဖစ္တာပါလို႔ေတာ့ စြပ္စြဲလို႔မရဘူးေပါ့ ။ ဒီလိုအေၿခအေန မ်ိဳးေတြလည္းရွိ တတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ၿပီး အေမေတြ အစ္မေတြဆီကလည္း တဆင့္ကူးတတ္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတူေနတဲ့အခန္းေတြ ေဘာ္ဒါေဆာင္ေတြမွာလည္း ထဘီငွား၀တ္တာေတြ အတြင္းခံေတြ ငွား၀တ္ တာေတြက တဆင့္လည္းကူးႏုိင္ပါေသးတယ္ ။
ကုသမႈ အပိုင္း
ကုသမႈအပိုင္းမွာေတာ့ ေခၚမွီတိုးတက္လာတဲ့နည္းပညာအရ ေဆး၀ါးေတြကလည္း အရမ္းကို ေခတ္မွီလာပါတယ္ ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ history ကို ေမးၾကည့္လိုက္လုိ႔ Trichomonas vaginitis လို႔ ေသခ်ာရင္ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေရာ သူ႔ရဲ႔ partner ေယာကၤ်ားပါ တစ္ၿပိဳင္တည္းကုသမႈခံယူရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အမ်ားအားၿဖင့္ ေယာကၤ်ားၿဖစ္သူဟာ ပိုးသယ္ေဆာင္သူ ( carrier) ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားမွာေတာ့ လကၡာၿပေလ့မရွိပဲ မိန္းမၿဖစ္သူမွာသာ လကၡဏာ ၿပေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿပန္ၿပန္ၿဖစ္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႔ ၿပိဳင္တူကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေဆးကေတာ့ ရိုးရိုးေလးပါပဲ ။ Metronidazole ေဆးကို မနက္ ၊ ေန႔လည္ ၊ ည တစ္ၿပားဆီ ၂ ေယာက္စလံုး တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္ေသာက္ေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
Trichomonas ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းဟာ အေရာင္က ၿဖဴမေနပဲ စိမ္း၀ါ၀ါအေရာင္ရွိပါတယ္ ။ ပမာဏ မ်ားၿပီး ေအာက္ခံေဘာင္းဘီစိုမယ္ ။ ယားယံမယ္ ေနာက္ၿပီးအန႔ံလည္းရွိပါတယ္ ။ မိန္းမကိုယ္တစ္ခုလံုး ရဲေနၿပီး အဲဒီ အေပၚမွာ အမည္းေၿပာက္အၿဖဴေၿပာက္ေလးေတြ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ မႈမမွန္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းမွာက်ေတာ့ မိန္းမကိုယ္နံရံမွာ အၿဖဴဖတ္ေလးေတြ ကပ္ေနေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒါကို milk cast လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ တစ္ဆို႔ဆို႔နဲ႔ေနရခက္တဲ့ လကၡဏာေတြခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Trichomonas vaginitis ဆိုတာေသခ်ာရင္အထက္ကေၿပာသလို ေဆးေသာက္လို႔ရသလို မိန္းမကိုယ္ထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ လည္းသံုး လို႔ရပါတယ္ ။ မႈိစြဲလို႔ အၿဖဴဆင္းတာကိုလည္း ထည့္ေဆးစားေဆးေတြသံုးလို႔ရပါတယ္ ။ တိုးတက္လာတဲ့ေဆး ပညာအရေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုးစြဲတဲ့ ၃ မ်ိဳးစလံုးအတြက္ အဆင္ေၿပတဲ့ ထည့္ေဆးေတြရွိလာပါတယ္ ။ တစ္ညတစ္ လံုးနဲ႔ ၆ ည ထည့္ေပးရပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ ၊ ေက်ာင္းသူေလးေတြအေနနဲ႔ အၿဖဴဆင္းတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဗဟုသုတေတြၿပည့္ ၀ေနဖို႔လို ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔ဆို စာေမးပြဲေတြလည္းရွိတယ္ ။ အိပ္ေရးေတြပ်က္ၿပီး ေသြးအားနည္း ၿပီးေတာ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္း တာေတြၿဖစ္တာကို စိတ္ပူစိတ္ညစ္စရာမလိုပါဘူး ။ ေသြးအားၿပန္ၿပည့္ေအာင္ အနားယူၿပီး ပံုမွန္စားေသာက္ လိုက္ရင္ၿပန္ေကာင္းသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ IUCD ေၾကာင့္ၿဖစ္တာဆိုရင္လည္း အဲဒါၿပန္ထုတ္ လိုက္ရင္ေကာင္း သြားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုသတိထားရမွာကေတာ့ ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါ ပိုး Ganorrhoea ေၾကာင့္ ၿဖစ္တာဆိုရင္ေတာ့ သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆး Antibiotic ကိုသံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဆရာ၀န္ နဲ႔ၿပဖို႔လိုပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းတာဟာ ေသြးဆံုးခ်ိန္မတိုင္ခင္အထိ ၾကံဳေတြ႔ေနရဦးမွာပါပဲ ။ မဆင္းရင္ လည္းပိုး၀င္မယ္ ။ ေယာကၤ်ားနဲ႔ အတူေနလို႔မရဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ မူမွန္အၿဖဴဆိုတာ စိတ္ပူဖို႔မလို ဘူးဆို တာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔လည္း အမ်ိဳးသမီးစကား၀ိုင္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီး က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေဆြးေႏြးေၿပာဆိုၾကဖို႔လိုပ့ါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔က ဘယ္သူ႔ကိုမွ လည္း မေၿပာပဲ ငါတစ္ေယာက္ တည္းဒီလိုၿဖစ္ေနတာပါလားဆိုၿပီးေတာ့အေတြးေတြ၀င္သြားတတ္ပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးေတြသာမက အမ်ိဳးသားေတြေရာ ဒီသေဘာသဘာ၀ ကိုနားလည္ၿပီး မိမိ partner ကိုတန္ဖိုး ထားႏုိင္ ၾက ပါေစ ။ အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရ းဗဟုသုတေတြ ၿပည့္၀ႏုိင္ၾကပါေစ ။
Ref : Health Education on Reproductive Health ( Prof . Myint Mg Mg )
: Internet
သက္တန္႔ခ်ိဳ
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
အၿဖဴဆင္းၿခင္း ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ ?
အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲၿခားႏုိင္ပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( normal white discharge ) နဲ႔ မူမ မွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( abnormal white discharge) စသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ သာမန္အပ်ိဳေဖာ္၀င္ (puberty) တဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ တစ္လမွာ ပံုမွန္ ႏွစ္ၾကိမ္ခန္႔ အၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒါကို မူမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းလို႔ေခၚပါတယ္ ။ ပထမအၾကိမ္ဟာ ပထမလနဲ႔ ဒုတယလရဲ႕ ထက္၀က္၀က္လိုက္ရင္ အလယ္ ရက္ေတြမွာ အၿဖဴဆင္းပါတယ္ ။ ဒုတိယအၾကိမ္ကေတာ့ ေသြးမေပၚခင္ တစ္ရက္ရက္မွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ အဲဒီလိုဆင္းတာဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ သတိထားမိေလာက္တဲ့ ပမာဏမဟုတ္ပဲ အနည္းငယ္ (သို႔မဟုတ္) ေၿခာက္မေနပဲ စိုစိစိ ၿဖစ္ေနယံုေလာက္ပဲ ၿဖစ္တတ္ပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ေယဘူယ်ၾကည့္မယ္ဆိုရင္
- ဆီးစပ္ ႏွင့္ေပါင္ရင္း ၊ ေအာက္ခံေဘာင္းဘီ စိုတဲ့အထိေလာက္ေတာ့ပမာဏမမ်ားပါဘူး ။
- ဆိုးရြားတဲ့ အနံ႔အသက္နဲ႔ ယားယံမႈေတြမရွိပါဘူး ။
- အခ်ိန္ကာလအေနၿဖင့္လည္း အထက္ပါေၿပာခဲ့တဲ့ အခ်ိန္ေတြမွာ ဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။
အဲဒါကပို မူမွန္ေသာ ဇီ၀ကမၼေၿပာင္းလဲမႈ ( Normal Physiological Change) လို႔ ေခၚတြင္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳး သမီးေလးေတြ အေနနဲ႔ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရး အတြက္လည္း အိမ္မွ ေရသန္႔သန္႔နဲ႔ ဆပ္ၿပာႏုႏုေလးေတြ သံုးလို႔ရပါတယ္ ။ ကာေဘာ္လစ္လို ဆပ္ၿပာမ်ိဳးသံုးဖို႔ မသင့္ေတာ္ပါဘူး ။ အေပၚယံပဲ ေဆးေၾကာဖို႔လိုၿပီး အတြင္းအထိေဆးေၾကာဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ အႏၱရာယ္မရွိတဲ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္းၿခင္းၿဖစ္ တဲ့အတြက္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသဖို႔ မလိုအပ္ပါဘူး ။ Personal hygiene ေကာင္းဖို႔လိုပါတယ္ ။
တစ္ခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔ တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္းေရးအတြက္ ဒတ္ေတာ ၊ အဆက္ပ္ေတာ စတဲ့ ပိုး သတ္ေဆးေတြနဲ႔ အတြင္း ဖက္ကို ေဆးေၾကာၿခင္းမ်ား ၿပဳလုပ္တတ္ၾကပါတယ္ ။ ဒါဟာ လံုး၀မေကာင္းပါဘူး ။ ပိုးသတ္ေဆးေတြဟာ မိန္းမကိုယ္မွာရွိတဲ့ အက်ိဳးၿပဳ ဘတ္တီးရီးယား ( helpful bacteria) ေတြကို သတ္ ပစ္ေလ့ ရွိၿပီး အက္ဆစ္ဓါတ္ကို ေလ်ာ့ေစပါတယ္ ။ Acid ဓါတ္က်သြားရင္ ၿပင္ပ ဘတ္တီးရီးယား ပိုးေတြ၀င္ လာေစၿပီး မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္း ( Abnormal white discharge) ကို ၿဖစ္ေပၚေစပါတယ္ ။
မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြကေတာ့ မူမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းရဲ႕ ဆန္႔က်င္ဖက္ေတြပါပဲ ။
- အၿဖဴဆင္းေသာ ပမာဏမ်ားၿခင္း
- ဆိုးရြားေသာ အနံ႔အသက္မ်ားရွိၿခင္း
- ယားယံၿခင္းစသည္တို႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
မူမမွန္ အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ပြားေစတဲ့ အခ်က္ေတြအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္ ။ ေယဘူယ်အားၿဖင့္ ပိုး၀င္ၿခင္းေၾကာင့္ ၿဖစ္တာ ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ အဲဒီလိုမဟုတ္ပဲ သားအိမ္ေခါင္း (cervix) က အလုပ္လုပ္တာ မ်ားလြန္းတဲ့အ တြက္ေၾကာင့္(လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ားၿခင္း) အၿဖဴဆင္းတာလည္းရွိပါတယ္ ။ သားအိမ္ထဲထည့္တဲ့ သေႏၶတားပစၥည္း (IUCD) ေၾကာင့္ လည္းဆင္း တာရွိၿပီး တစ္ကိုယ္ေရ သန္႔ရွင္း မႈ မမွန္လို႔ stress ( စိတ္ဖိစီးေသာက) မ်ားမႈေၾကာင့္ လည္း အၿဖဴဆင္းရ တာေတြရွိပါတယ္ ။
Post menopausal white discharge
အသက္ၾကီးမွ abnormal white discharge ဆင္းတာေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ၾကီးေသြးဆံုးၿပီးမွ အၿဖဴဆင္း မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္လည္တံကင္ဆာနဲ႔ သားအိမ္ကင္ဆာေၾကာင့္လည္း ၿဖစ္ႏုိင္တာေၾကာင့္ တတ္ကၽြမ္း တဲ့ သားဖြားမီးယပ္ ဆရာ၀န္နဲ႔ ၿပသသင့္ပါတယ္ ။
ပိုး၀င္ၿခင္း (၃)မ်ိဳး
မူမမွန္အၿဖဴဆင္းၿခင္းကို ၿဖစ္ေပၚေစတဲ့ ပိုး၀င္ၿခင္း ၃ မ်ိဳးရွိပါတယ္ ။ ပထမတစ္ခုကေတာ့ (Trichomonas vaginitis) လို႔ေခၚတဲ့ မိန္းမကိုယ္ေရာင္ရမ္းယားယံၿခင္း ၊ အၿဖဴဆင္းၿခင္းၿဖစ္ၿပီး ဒုတိယတစ္မ်ိဳးကေတာ့ မႈိစြဲကပ္ တဲ့ေရာ ဂါတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ (Fungal vaginitis or monelial vaginitis) ၿဖစ္ပါတယ္ ။ တတိယ တစ္မ်ိဳးကေတာ့ ၂ မ်ိဳးစလံုးေပါင္းၿပီးၿဖစ္တဲ့ပိုး၀င္ၿခင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။ အၿဖဴဆင္းမ်ားၿပီး အနံ႔ဆိုးရြားမယ္ ဆင္းေနတဲ့ အၿဖဴရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ ကို ၾကည့္ၿပီး ဘာပိုး၀င္လဲဆိုတာ ခန္႔မွန္းႏိုင္ပါတယ္ ။ ဥပမာအေနနဲ႔ မိန္းမ ကိုယ္မွာ မႈိစြဲၿပီးေရာင္ ရမ္းၿခင္းၿဖစ္တာဟာ အမ်ားအားၿဖင့္ Pregnancy ေတြနဲ႔ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိတဲ့အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မၾကာ ခဏ အ ၿဖဴဆင္းေလ့ရွိၾကပါတယ္ ။ ပမာဏလည္းမ်ားၿပီး ယားယံၿခင္းနဲ႔ အနံအသက္ ကလည္းမေကာင္း ပါဘူး ။ ဒီလိုမ်ိဳးပဲ မိႈစြဲၿပီး အၿဖဴလည္းခဏခဏဆင္းၿပီး ပမာဏမ်ားၿပီးု ယားမယ္ အနံ႕အသက္ လည္းမေကာင္း ဘူးဆိုရင္ အဆိုပါအမ်ိဳးသမီးမွာ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ရွိႏုိင္ပါတယ္ ။ မဟုတ္ရင္လည္း အမ်ိဳးထဲမွာ ဆီးခ်ိဳမ်ိဳးရိုး ရွိႏိုင္ပါတယ္ ။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာ ဒီလိုမၾကာခဏၿဖစ္တယ္ဆိုရင္ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ၿဖစ္တာလို႔ ခန္႔မွန္းရင္ ၉၀% မွန္ေလ့ရွိပါတယ္ ။
ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ သမားေတြမွာ မႈိစြဲၿပီးမႈမမွန္ အၿဖဴဆင္းတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ Monellia ဆိုတဲ့ မႈိက အခ်ိဳ ကို ႏွစ္သက္ၿပီး အက္ဆစ္ကို ၾကိဳက္ပါတယ္ ။ Pregnancy အခ်ိန္မွာ လိုင္နင္ဆဲလ္ေတြက Glycogen အခ်ိဳဓါတ္ပိုမ်ား လာသလို အခ်ဥ္ဓါတ္လည္းပိုမ်ားလာပါတယ္ ။ အဲဒီလိုအေၿခအေနမ်ိဳးဟာ Fungus ေတြ အၾကိဳက္ ၿဖစ္တာောကာင့္ အၿဖဴဆင္းတာလည္းမၾကာခဏၿဖစ္လာၿပီး ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳသမားမွာလည္း ဒီသေဘာ အတိုင္းပဲၿဖစ္ပါတယ္ ။
Trichomonas vaginitis ေၾကာင့္ အၿဖဴဆင္းရတဲံအဓိက အေၾကာင္းအရင္းကေတာ့ လိင္ဆက္ဆံ မႈေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တပ္အပ္ၾကီးေတာ့ေၿပာလို႔မရပါဘူး ။ ဥပမာ ဒီပိုးရွိေနတဲ့ မိန္းမတစ္ေယာက္က အိမ္သာ က မုတ္ေပၚသြားတယ္ ေနာက္တစ္ေယာက္အပ်ိဳစင္ေလးကလည္း သြားမိရင္သူ႔မွာကူးစက္သြားၿပီး အဲဒီအပ်ိဳ စင္ေလးကို လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ၿဖစ္တာပါလို႔ေတာ့ စြပ္စြဲလို႔မရဘူးေပါ့ ။ ဒီလိုအေၿခအေန မ်ိဳးေတြလည္းရွိ တတ္ပါတယ္ ။ ေနာက္ၿပီး အေမေတြ အစ္မေတြဆီကလည္း တဆင့္ကူးတတ္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြ အတူေနတဲ့အခန္းေတြ ေဘာ္ဒါေဆာင္ေတြမွာလည္း ထဘီငွား၀တ္တာေတြ အတြင္းခံေတြ ငွား၀တ္ တာေတြက တဆင့္လည္းကူးႏုိင္ပါေသးတယ္ ။
ကုသမႈ အပိုင္း
ကုသမႈအပိုင္းမွာေတာ့ ေခၚမွီတိုးတက္လာတဲ့နည္းပညာအရ ေဆး၀ါးေတြကလည္း အရမ္းကို ေခတ္မွီလာပါတယ္ ။ ေရာဂါရာဇ၀င္ history ကို ေမးၾကည့္လိုက္လုိ႔ Trichomonas vaginitis လို႔ ေသခ်ာရင္ ေတာ့ အမ်ိဳးသမီးေရာ သူ႔ရဲ႔ partner ေယာကၤ်ားပါ တစ္ၿပိဳင္တည္းကုသမႈခံယူရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ အမ်ားအားၿဖင့္ ေယာကၤ်ားၿဖစ္သူဟာ ပိုးသယ္ေဆာင္သူ ( carrier) ၿဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္ ။ ေယာကၤ်ားမွာေတာ့ လကၡာၿပေလ့မရွိပဲ မိန္းမၿဖစ္သူမွာသာ လကၡဏာ ၿပေလ့ရွိပါတယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ၿပန္ၿပန္ၿဖစ္ၿခင္းကို ကာကြယ္ဖို႔ ၿပိဳင္တူကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေဆးကေတာ့ ရိုးရိုးေလးပါပဲ ။ Metronidazole ေဆးကို မနက္ ၊ ေန႔လည္ ၊ ည တစ္ၿပားဆီ ၂ ေယာက္စလံုး တစ္ေန႔ ၃ ၾကိမ္ ၇ ရက္ေသာက္ေပးရမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။
Trichomonas ေၾကာင့္ၿဖစ္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းဟာ အေရာင္က ၿဖဴမေနပဲ စိမ္း၀ါ၀ါအေရာင္ရွိပါတယ္ ။ ပမာဏ မ်ားၿပီး ေအာက္ခံေဘာင္းဘီစိုမယ္ ။ ယားယံမယ္ ေနာက္ၿပီးအန႔ံလည္းရွိပါတယ္ ။ မိန္းမကိုယ္တစ္ခုလံုး ရဲေနၿပီး အဲဒီ အေပၚမွာ အမည္းေၿပာက္အၿဖဴေၿပာက္ေလးေတြ ေတြ႔ရေလ့ရွိပါတယ္ ။ မႈိစြဲတာေၾကာင့္ မႈမမွန္တဲ့ အၿဖဴဆင္းၿခင္းမွာက်ေတာ့ မိန္းမကိုယ္နံရံမွာ အၿဖဴဖတ္ေလးေတြ ကပ္ေနေလ့ရွိတယ္ ။ အဲဒါကို milk cast လို႔လည္းေခၚပါတယ္ ။ တစ္ဆို႔ဆို႔နဲ႔ေနရခက္တဲ့ လကၡဏာေတြခံစားရေလ့ရွိပါတယ္ ။ Trichomonas vaginitis ဆိုတာေသခ်ာရင္အထက္ကေၿပာသလို ေဆးေသာက္လို႔ရသလို မိန္းမကိုယ္ထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ လည္းသံုး လို႔ရပါတယ္ ။ မႈိစြဲလို႔ အၿဖဴဆင္းတာကိုလည္း ထည့္ေဆးစားေဆးေတြသံုးလို႔ရပါတယ္ ။ တိုးတက္လာတဲ့ေဆး ပညာအရေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုးစြဲတဲ့ ၃ မ်ိဳးစလံုးအတြက္ အဆင္ေၿပတဲ့ ထည့္ေဆးေတြရွိလာပါတယ္ ။ တစ္ညတစ္ လံုးနဲ႔ ၆ ည ထည့္ေပးရပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ ၊ ေက်ာင္းသူေလးေတြအေနနဲ႔ အၿဖဴဆင္းတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဗဟုသုတေတြၿပည့္ ၀ေနဖို႔လို ပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔ဆို စာေမးပြဲေတြလည္းရွိတယ္ ။ အိပ္ေရးေတြပ်က္ၿပီး ေသြးအားနည္း ၿပီးေတာ့ မူမွန္အၿဖဴ ဆင္း တာေတြၿဖစ္တာကို စိတ္ပူစိတ္ညစ္စရာမလိုပါဘူး ။ ေသြးအားၿပန္ၿပည့္ေအာင္ အနားယူၿပီး ပံုမွန္စားေသာက္ လိုက္ရင္ၿပန္ေကာင္းသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။ IUCD ေၾကာင့္ၿဖစ္တာဆိုရင္လည္း အဲဒါၿပန္ထုတ္ လိုက္ရင္ေကာင္း သြားပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္ တစ္ခုသတိထားရမွာကေတာ့ ဆီးပူေညာင္းက်ေရာဂါ ပိုး Ganorrhoea ေၾကာင့္ ၿဖစ္တာဆိုရင္ေတာ့ သင့္ေတာ္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆး Antibiotic ကိုသံုးဖို႔လိုပါတယ္ ။ ဆရာ၀န္ နဲ႔ၿပဖို႔လိုပါတယ္ ။ မူမွန္အၿဖဴဆင္းတာဟာ ေသြးဆံုးခ်ိန္မတိုင္ခင္အထိ ၾကံဳေတြ႔ေနရဦးမွာပါပဲ ။ မဆင္းရင္ လည္းပိုး၀င္မယ္ ။ ေယာကၤ်ားနဲ႔ အတူေနလို႔မရဘူး ။ ဒါေၾကာင့္ မူမွန္အၿဖဴဆိုတာ စိတ္ပူဖို႔မလို ဘူးဆို တာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးေတြအေနနဲ႔လည္း အမ်ိဳးသမီးစကား၀ိုင္းေတြမွာ အမ်ိဳးသမီး က်န္းမာေရး အေၾကာင္းကို ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေဆြးေႏြးေၿပာဆိုၾကဖို႔လိုပ့ါတယ္ ။ တခ်ိဳ႔က ဘယ္သူ႔ကိုမွ လည္း မေၿပာပဲ ငါတစ္ေယာက္ တည္းဒီလိုၿဖစ္ေနတာပါလားဆိုၿပီးေတာ့အေတြးေတြ၀င္သြားတတ္ပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးေတြသာမက အမ်ိဳးသားေတြေရာ ဒီသေဘာသဘာ၀ ကိုနားလည္ၿပီး မိမိ partner ကိုတန္ဖိုး ထားႏုိင္ ၾက ပါေစ ။ အမ်ိဳးသမီးက်န္းမာေရ းဗဟုသုတေတြ ၿပည့္၀ႏုိင္ၾကပါေစ ။
Ref : Health Education on Reproductive Health ( Prof . Myint Mg Mg )
: Internet
သက္တန္႔ခ်ိဳ
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
အင္.း..ဒါလဲဗဟုသုတမ်ိဴးေပါ႔မမေရ.........
ReplyDeleteေက်းဇူးတင္ပါတယ္..
ခင္မင္ေလးစားစြာျဖင္႕
ခ်စ္ျခင္းအလကာၤ
Thanks and pls write more than.
ReplyDeleteက်ေနာ္လည္းပညာေလးေတြလာယူသြားပါတယ္ခင္ေ်ာ
ReplyDeleteဟီး..........ဟီး......
ေက်းဇူးပါ မမ သက္တန္႕ေရ... ဒါနဲ႕
ReplyDeleteမက္ထရိုက ...ကၽြန္ေတာ္တို႕ ၀န္းက်င္မွာ ၀မ္းကိုက္ ဗိုက္ေအာင့္ရင္ ေသာက္ေနတဲ့ ေဆးလားဗ်ာ.....
ေဆးလဲေရာင္ေနရသူမို႕ ေစတနာ နဲ႕ ညႊန္ၾကားသမႈ ျပဳႏိုင္ေအာင္ေမးပါသည္။
ေက်းဇူးပါ မမသက္တန္႕ေရ..ဟီးဟီး
မမေရ ..ညီမေလးလဲ ဖတ္သြားတယ္ေနာ္...:)
ReplyDeleteေက်းဇူးပါလို႕..
ပညာေပး ဗဟုသုတ ဖတ္သြားပါတယ္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ကြယ္။
ReplyDeleteေမတၱာျဖင့္
အန္တီတင့္
အမ်ိဳးသမီးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကိုယ္တိုင္ၾကံဳေတြ ့ေနရရက္နဲ ့ေသခ်ာမသိၾကေသးတဲ့ ဗဟုသုတေလးေတြပါပဲ.....
ReplyDeleteေက်းဇူးတင္ပါတယ္..ခုလိုတင္ေပးတဲ့အတြက္...
:))))
ေဆးပညာအရ မိန္းခေလးတိုင္း သိထားသင့္တဲ့အခ်က္ေတြပါပဲ..။
ReplyDeleteေက်းဇူး အထူး..
ေလ႕လာသြားပါတယ္
ReplyDeleteေက်းဇူးအမ်ားၾကီးတင္ပါတယ္..
ေဆးပညာနဲ႕က်န္းမာေရးဗဟုသုတေတြမွတ္သားသြားပါတယ္ရွင္
ReplyDeleteေက်းဇူးပါမမ
ReplyDelete