ART (ေအအာတီ) အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ (အပိုင္း ၁)

ART (ေအအာတီ) အေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ (အပိုင္း ၁)

ေအအာတီဆိုသည္မွာ အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ ( HIV) ပိုးအား ေဆး၀ါးမ်ားၿဖင့္ကုသၿခင္း ( Antiretroviral Therapy) ကို ဆိုလိုၿခင္းၿဖစ္သည္ ။ ေအအာတီၿဖင့္ ကုသရာတြင္ HIV ပိုးကို ထိေရာက္ေသာ ေဆးသံုးမ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီး သံုးေလ့ရွိ သည္ ။ ဤကဲ့သို႔ ေဆးသံုးမ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီး သံုးစြဲၿခင္းမွာ HIV ပိုးသည္ အလြယ္တ ကူ ေဆး ၿပီးႏုိင္ေသာ ေၾကာင့္ ၿဖစ္သည္ ။ ဆိုလိုသည္မွာ HIV ပိုးသည္ အလြယ္တကူ ေဆးမတိုးေသာ ပိုးၿဖစ္သြားႏုိင္သည္ ။ ေဆးသံုး မ်ိဳးေပါင္းစပ္ၿပီးသံုးမွသာလွ်င္ HIV ပိုးအား တၿပိဳင္နက္ ဖိႏွိပ္ ဖ်က္ဆီးႏိုင္မည္ၿဖစ္သည္ ။

HIV ပိုးအား ေအအာတီ ေဆးမ်ားၿဖင့္ ကုသရာတြင္ HIV ပိုးမွာ ေသြးထဲတြင္ အေရအတြက္ သိန္းဂဏန္း ၊ သန္းဂဏန္းမွ အေကာင္ေရ တိုင္းတာ၍ မရေအာင္ နည္းသြားႏုိင္သည္ ။ သို႔ေသာ္လည္း HIV ပိုးမွာ ကိုယ္ခႏၶာမွ လံုး၀ ေပ်ာက္ ကင္းသြားၿခင္းမရွိ ။ ပိုးအနည္းငယ္မွာ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္း တစ္ေနရာတြင္ ပုန္းလွ်ိဳ၍ ခိုေအာင္းေလ့ ရွိသည္ ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေအအာတီေဆးမ်ားကို သံုးစြဲရာတြင္ ရပ္တန္႔၍ မရပါ ။ ေဆး၀ါးမ်ားရပ္တန္႔လိုက္သည္ႏွင့္ ပုန္းလွ်ိဳေနေသာ HIV ပိုးမ်ားမွာ လွ်င္ၿမန္စြာ ၿပန္လည္ပြားမ်ားလာမည္ၿဖစ္ၿပီး အခ်ိန္တန္ လွ်င္ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား ၿပန္လည္ေပၚေပါက္ႏုိင္သည္ ။

ေအအာတီေဆးမ်ားၿဖင့္ ကုသၿပီး HIV ပိုးမွ ကိုယ္ခႏၶာအတြင္းတြင္ သိသိသာသာ ေလ်ာ့နည္းလာသည္ႏွင့္အမွ် ကုိယ္ခႏၶာ၏ ခုခံစြမ္းအားမွာ ၿပန္လည္ေကာင္းမြန္လာၿပီး ဆက္လက္ေနထိုင္ေကာင္းသြားမည္ၿဖစ္သည္ ။ HIV ပိုးမွာ ခႏၶာကိုယ္အတြင္း သိသိသာသာေလ်ာ့နည္းသြားေသာ္လည္း ပိုးေကာင္ေရ အနည္းငယ္ က်န္ေန၍ လည္းေကာင္း ၊ HIV ပိုးမွာ လြယ္လင့္တကူေဆးမတိုးသည့္ ပိုးသို႔ ကူးေၿပာင္းႏုိင္၍ တေၾကာင္း ART ေဆးမ်ားကို စေသာက္ၿပီဆိုပါက အၿမဲတမ္း ဆက္လက္ေသာက္သြားရန္လိုအပ္သည္ ။

ေဆးကို အခ်ိန္မွန္မွန္ေသာက္ရန္လိုအပ္သည္ ။ ေဆးကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း အလံုးေရ အတိအက်ေသာက္ ရန္လိုသည္ ။ ဆရာ၀န္မညႊန္ၾကားပဲႏွင့္ ေဆးမရပ္ရ ၊ ေဆး မၿဖတ္ရ ၊ ေဆးေသာက္ရန္ မေမ့ပါႏွင့္ ။ ေဆးအပိုအၿမဲေဆာင္ထားပါ ။ ေဆးၿပတ္ၿပီးမွ မ၀ယ္ပါႏွင့္ ။ မွတ္ပံုတင္ၿပီး တရား၀င္ တင္သြင္း ထားေသာ ေအအာတီေဆးမ်ားကိုသာသံုးပါ ။ ေနေကာင္းေနေသာ္လည္း ဆရာ၀န္ခ်ိန္းသည့္အတိုင္းမွန္မွန္ၿပပါ ။ ေဆး၏ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားရွိမရွိ ေဆးထိေရာက္မႈ ရွိမရွိကို ဆရာ၀န္မွ ရံဖန္ရံခါ စစ္ေဆးၾကည့္ရန္ လိုအပ္ပါ သည္ ။ လိုအပ္ပါက ဆရာ၀န္က အခ်ိန္မီ ေဆးေၿပာင္းေပးပါလိမ့္မည္ ။

ေအအာတီေဆးမ်ားကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားမႈမရွိပဲ မေသာက္ပါႏွင့္ ။ ေအအာတီေဆးမ်ားကို ခုခံစြမ္းအားအတိုင္းအတာတစ္ခုထိ ပ်က္စီးမွသာ စတင္တိုက္ေလ့ရွိသည္ ။ ဆရာ၀န္မွ ဆံုးၿဖတ္ေပးလိမ့္မည္ ။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္ေနသူမ်ားတြင္ ေရာဂါလကၡဏာကို ၿဖစ္ေပၚေစေသာ အၿခားေရာဂါပိုးမ်ားကို စတင္ကုသၿပီးမွ ေအအာတီေဆးမ်ားကို စတိုက္ေလ့ရွိသည္ ။

ေအအာတီေဆးမ်ားကို ဆရာ၀န္ညႊန္ၾကားသည့္အတိုင္း စနစ္တက် စြဲေသာက္သြား မည္ဆိုပါက ေနေကာင္းေန ၿပီး ပံုမွန္ သက္တမ္းေစ့ ေနႏုိင္သြားမည္ၿဖစ္ပါသည္ ။




ေအအာတီေဆးေတြကို အဓိကအားၿဖင့္ ၄ မ်ိဳးခြဲထားႏုိင္ပါတယ္ ။ အဲဒါေတြကေတာ့

၁ ။ NRTI ( Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors ) - Nucleoside Reverse Transcriptase အင္ဇိုင္း အား ပိတ္ဆို႔ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား

၂ ။ NNRTI (Non-Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors ) - Nucleoside မဟုတ္ေသာ Reverse Transcriptase အင္ဇိုင္းအား ပိတ္ဆို႔ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား

၃ ။ PI ( Protease Inhibitors) - Protease အင္ဇိုင္းအား ပိတ္ဆို႔ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား

၄ ။ Fixed dose combinations - ေဆးအခ်ိန္အဆအား fixed လုပ္ထားေသာ ေပါင္းစပ္ေဆး၀ါးမ်ား စသည္ တို႔ၿဖစ္ပါတယ္ ။

၁ ။ NRTI ( Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors )

Zidovudine
Lamivudine
Stavudine
Emtricitabine
Didanosine
Tenofovir
Abacavir စသည္တု႔ိၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။

၂ ။ NNRTI (Non-Nucleoside Reverse Transcriptase Inhibitors )

Zevirapine
Efavirenz စသည္တို႔ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။

၃ ။ PI ( Protease Inhibitors) - Protease အင္ဇိုင္းအား ပိတ္ဆို႔ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား

Indinavir
Nelfinavir
Saquinavir
Ritonavir
Lopinavir + Ritonavir
Atazanavir စသည္တို႔ၿဖစ္ၾကပါတယ္ ။

၄ ။ Fixed dose combinations

Lamivudine 150mg + Zidovudine 300mg
Lamivudine 150mg + Stavudine 30/40mg
Lamivudine 150mg + Stavudine 30/40mg + Nevirapine 200mg
Lamivudine 150mg + Zidovudine 300mg + Nevirapine 200mg

Ref : www.fda.gov,accessed on 1st September 2007
DHHS Guidelines

မွတ္ခ်က္ - ေအအာတီအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ (အပိုင္း ၂) မွာေတာ့ ေဆး၀ါးေတြ အေၾကာင္းအေသး စိတ္နဲ႔ ေဆး အ ခ်ိန္အဆ ၊ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနဲ႔ Guideline ေတြကို ေဖာ္ၿပေပးသြားမွာၿဖစ္ပါတယ္ ။

This article was published by Cipla for Health Education about ART

သက္တန္႔ခ်ိဳ
14th September 2011

စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................