ကမၻာေပၚမွာ ရွိတဲ့ အမ်ိဳးသမီးထုၾကီးကို စစ္တမ္းေကာက္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ မလွခ်င္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးရယ္လို႔ တစ္ဦး တစ္ေယာက္မွ ရွိမယ္မထင္ပါဘူး ။ အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ လွခ်င္ပါလွ်က္ တခ်ိဳ႕ကလည္း မီးယပ္ေရာဂါေတြေၾကာင့္ အခက္ ၾကံဳရသလို တခ်ိဳ႕ကလည္း ေဟာ္မုန္းေၿပာင္းလဲမႈေတြ ဓမၼတာ မမွန္မႈေတြေ ၾကာင့္ ေသြးသား ခမ္းေၿခာက္ၿပီး ႏြမ္းေနတဲ့ ပန္းကေလးေတြလို ၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ယခုတင္ဆက္ေပး မယ့္အေၾကာင္း အရာကေတာ့ လွေနပါလွ်က္ ခႏၶာကိုယ္မွာ အေမႊးအမွ်င္ ထူထပ္တဲ့အေၿခအေနတစ္မ်ိဳးၿဖစ္တဲ့ Hirsutism အေၾကာင္း ပဲၿဖစ္ပါတယ ္။ ေဆးပညာရွုေထာင့္ကေနၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ေယာကၤ်ားေလးစစ္စစ္ မိန္းကေလး စစ္စစ္ရယ္ ဆိုၿပီး တိတိက်က် သတ္မွတ္လို႔မရတဲ့အေၿခအေန ယူဆလို႔မရတဲ့အေၿခအေနေတြရွိပါတယ္ ။ Sex ဆိုတဲ့ လိင္ကိုသတ္မွတ္ဖို႔အတြက္ အမ်ိဳးမ်ိဳး standard စံကို သံုးၾကတာရွိပါတယ္ ။ ဥပမာ ခရိုမိုဆုန္း ( chromosone ) မ်ိဳးပြား အဂါၤ ( Genital Organ Sex ) ကိုယ္ခႏၶာအေနအထား ( Body appearance ) ၿပီးေတာ့ စိတ္ဓါတ္ေရး ရာအေၿခအေန ( Pychological sex ) ဆိုၿပီး အၾကမ္းဖ်င္းခြဲၾကတာရွိပါတယ္ ။ ထူးဆန္းတာေတြ ကမၻာအႏွံ႕ၿဖစ္ ပ်က္ေနတာနဲ႔အမွ် တခ်ိဳ႕ေသာသူေတြမွာ က်ားအဂါၤေရာ မအဂါၤေရာ တြဲၿပီး ေမြးဖြား လာၾကတာေတြရွိပါတယ္ ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့က်ား သို႔မဟုတ္ မ ၿဖစ္ပါတယ္လို႔ တိတိက်က် သတ္မွတ္ဖို႔ရာ ခက္ခဲတဲ့ အေၿခအေနေတြလည္းရွိပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳးမွာဆိုရင္ေတာ့ ခရိုမိုဇုန္း ေတြကသာလွ်င္ တရား၀င္ တိတိ က်က်သတ္မွတ္ေပးႏုိင္ပါတယ္ ။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ က်ား နဲ႔ မမွာ ရွိတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြကို အၾကမ္းဖ်င္းလည္း ၿပန္လည္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။ ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္း Testorterone နဲ႔ မိန္းကေလးေတြမွာ မေဟာ္မုန္း Estrogen ဆိုၿပီး ရွိပါ တယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္းေတြက အမ်ားစုရွိေနေသာ္လည္း မေဟာ္မုန္း အနည္း ငယ္က လည္း ေသြးသားထဲမွာ ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလိုပဲ မိန္းကေလးေတြမွာ မ ေဟာ္မုန္းက အမ်ားစုေန ရာယူထားေပမယ့္လည္း က်ားေဟာ္မုန္းေတြကလည္း ေသြးသားထဲမွာ အနည္းငယ္ရွိေနၿပန္ပါတယ္ ။ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ေၿပာင္းလဲမႈေတြၿဖစ္လာတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္မွာ မလိုလားအပ္တဲ့ မရွိအပ္ တဲ့ ေဟာ္မုန္းအခ်ိဳးအစားဟာ လြန္ကဲစြာ ၿဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး မလိုရာ အေမႊးအမွ်င္ ထူထပ္တဲ့အေၿခအေနေၾကာင့္ Hirsutism ဟာ ေဟာ္မုန္းေၿပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆိုတာကို သိထားဖို႔လို ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ က်ားေဟာ္မုန္းကို ေ၀ွးေစ့ ( Testis ) နဲ႔ ေက်ာက္ ကပ္ရဲ႕ထိပ္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ အက်ိတ္ ( Adrenal glands ) ကေန ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒီေဟာ္ မုန္းေတြေၾကာင့္ သာ ေယာကၤ်ားပီပီသသ ခန္႔ခန္႔ညားညား နဲ႔က်ားက်ားယားယား အသြင္း သ႑ာန္ေတြ ၿဖစ္ေပၚလာရပါ့တယ္ ။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္းဓါတ္ ေတြ ပိုမိုမ်ားၿပား လာတဲ့အခါ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးရဲ႕ အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ စိတ္ေနသေဘာထားအခ်ိဳ႕ကလည္း ေၿပာင္းလဲလာရပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီး ေတြရဲ႕ မူလစြမ္းရည္ေတြၿဖစ္တဲ့ မီးယပ္ေသြးေပၚၿခင္းနဲ႔ ရင္သားၾကီးထြားလာၿခင္း စတဲ့ အရာေတြကို အေႏွာက္ အယွက္ေပးလာပါတယ္ ။ ခ်ိဳခ်ိဳသာသာေလးနဲ႔ ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိတဲ့ ဥၾသ သံေလး ကေန ေယာကၤ်ား ဆန္တဲ့ အသံၾသၾသၾကီးေတြ ၿဖစ္လာရပါတယ္ ။ ပခံုးသား သြယ္သြယ္ေလးေနရာမွာ ပခံုးၾကြက္ သားေတြၾကီး လာၿပီး မူမွန္မဟုတ္တဲ့ေနရာေတြ ဥပမာ (ေၿခသလံုး ၊ ႏွုတ္ခမ္း ေမႊး ၊ ေမးေစ့ ) စတာေတြမွာ အေမႊးအမွ်င္ ေတြ ေပါက္လာပါတယ္ ။ ဒီလို က်ားဆန္ၿခင္း က်ားအသြင္ အၿပင္ၿဖစ္ေန တဲ့အေၿခ အေနကို ေဆးပညာလိုဆိုရင္ေတာ့ Virilism လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ အသြင္းအၿပင္ ၊ အရည္ အေသြးေတြမေပ်ာက္သြားပဲနဲ႔လည္း အေမႊးအမွ်င္ အနည္းငယ္မ်ားလာၿခင္းမ်ိဳးလည္း ၾကံဳရတတ္ပါတယ္ ။
ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ သတ္လက္အရြယ္ေတြမွာ ႏွုတ္ခမ္းေမႊး ေရးေရးေပၚၿခင္း လက္ေမႊး ေၿခသလံုးေမႊး ေရးေရးေပၚလာၿခင္း စတဲ့ေၿပာင္းလဲမႈေတြေၾကာင့္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္မ်ားစြာ ၿဖစ္ေန ၿပီး ၿပႆနာတစ္ခုလို ေတြ႔ၾကံဳေနရပါတယ္ ။ ဘယ္လို အထူးကုနဲ႔ၿပသၿပီး ဘယ္လို ေနရာမွာ ကုသရမွန္း တိုင္ပင္ရမွန္းမသိပဲၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ။ နဂိုကတည္းက က်ားဆန္ဆန္ေနခ်င္သူေတြအဖို႔ က အခက္အခဲ သိပ္မရွိလွေသာ္လည္း မိန္းကေလးပီပီသသ ေနခ်င္သူေတြအဖို႔ေတာ့အခက္ၾကံဳရေလ့ရွိပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အရြယ္ေရာက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ သားဥ အိမ္ ( Ovaries ) ေတြကေန မေဟာ္မုန္း estrogen ေတြ ထြက္လာပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေရာဂါမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ သားဥအိမ္မွလည္း က်ားေဟာ္ မုန္းေတြ ထြက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း adreanl gland ေတြကေနလည္း က်ားေဟာ္မုန္းေတြ ထြက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ ေဟာ္မုန္းထုတ္တဲံ ဇီ၀ကမၼလမ္းေၾကာင္း Steroid pathway ေဖာက္ ၿပန္တဲ့အ တြက္ မေဟာ္ မုန္းၿဖစ္လုနီးနီး တစ္ဆင့္ႏွစ္ဆင့္ေလာက္အလိုမွာ မေဟာ္မုန္းမၿဖစ္ပဲနဲ႔ က်ားေဟာ္ မုန္းေၿပာင္း သြားတာေတြ လည္း ရွိပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး မူမမွန္ေသာ ထုတ္လုပ္မႈ အနည္းအမ်ားအေပၚမူတည္ၿပီး က်ားအသြင္ အနည္းအ မ်ားေၿပာင္းလဲလာၾကၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဒီလို အေမႊးထူတဲ့ မလိုလားအပ္တဲ့ အေမြးေတြကို ဖယ္ရွားတဲ့ေနရာမွာ မွားယြင္းတဲ့နည္းလမ္းေတြကို မသံုးမၿပဳ မိၾကဖို႔ကလည္း အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ဓါးနဲ႔ ရိတ္ၿခင္းကို ေရွာင္ေစခ်င္ပါတယ္ ။ ႏွုတ္ခမ္းေမႊးေပါက္တဲ့ေနရာနဲ႔ေမးေစ့လိုေနရာမ်ိဳးမွာ ထိမိရွမိသြားခဲ့ရင္ ပိုး၀င္ အနာ ရင္းၿပီး ေနာက္ ဆက္ တြဲၿပႆနာေတြေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေတြ နဲ႔ဆက္သြယ္မႈကာ ပိုး၀င္ၿပီး ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ရင္ ၿပင္းထန္တဲ့ေ၀ဒနာေတြခံစားရႏိုင္ပါတယ္ ။ ပိုး၀င္၀င္ၿခင္း အနာရင္းတာ မၿဖစ္တဲ့အ တိုင္ေအာင္ အေမြးေတြ ခ်က္ခ်င္းေၿပာင္ သြားေသာ္လည္း အၿမန္ၿပန္ေပါက္ေစပါတယ္ ။ ရိတ္ေလေပါက္ေလ သန္ေလ နဲ႔ သံသရာလည္ေန တတ္ပါတယ္ ။
ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရတာလဲ
၁ ။ သားဥေရာဂါမ်ား
- သားဥအေရအိတ္မ်ား ( Polycysitic Ovarian Syndrome)
- သားဥအလံုးမ်ား( Ovarian mass , cyst)
- က်ားေဟာ္မုန္းထုတ္ေသာ သားဥအလံုးမ်ား
- ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ၿဖစ္ေသာ သားဥအလံုး ( Pregnancy Lactomas)
၂ ။ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အက်ိတ္
- ေမြးရာပါအက်ိတ္ ( CAH)
- အလံုးၿဖစ္ၿခင္း
- က်ားေဟာ္မုန္း လြဲကဲစြာထုတ္ၿခင္း ( Cushing's syndrome)
၃ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား
- Anabolic steroids
- Danazole
- Phenytoin
- Androgenic Progestrones
၄ ။ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ၿဖစ္ပြားၿခင္း ( အေမႊြးမ်ားသည့္မ်ိဳးႏြယ္) စတာေတြေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုၿဖစ္ရပ္ ကို ေရာဂါ တစ္ခုဟာ မယူဆပါ ။
ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈ ေတြၿပဳလုပ္ရမလဲ
ထံုးစံအတိုင္းပဲ ေဆးမကုသခင္မွာ ဆရာ၀န္ေတြက လူနာကို ေရာဂါရာဇ၀င္အေသးစိတ္ေမးၿခင္း ၊ စမ္းသပ္ၿခင္း ၊ ဆီး ၀မ္း ေသြးနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုပ္ပါလိမ့္မယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ေသြးထဲမွာ က်ားေဟာ္မုန္း testosterone ပမာဏ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အက်ိတ္မွ ဓါတ္ေပါင္း DEHA ထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ သား ဥေတြေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း ေတြမွာ အလံုးအက်ိတ္ေတြရွိမရွိ Ultrasound ရိုက္တာေတြလုပ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ လိုအပ္ ရင္ေတာ့ CT နဲ႔ MRI ပါလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
၁ ။ ေသာက္ေဆးမပါပဲကုသနည္းမ်ား
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားၿပီး ၀ ေနတဲ့သူေတြကေတာ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့ၿခင္း
- အေမႊးအမွင္ေတြကို ေဆးဆိုးၿခင္း ဖေယာင္းလိမ္း၍ ႏွုတ္ၿခင္း လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ သံုးၿခင္း နဲ႔ ေလဆာေရာင္ၿခည္ၿဖင့္ ကုသၿခင္းေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
၂ ။ ေသာက္ေဆးမ်ားၿဖင့္ ကုသၿခင္း
- Non-androgenic progestrones ေၿခာက္လကေန ၁၈ လအထိ ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။
- က်ားေဟာ္မုန္း ဆန္႔က်င္ေသာေဆးမ်ား ( Anti-androgen ) ဥပမာ Cyproterone acetate (CPA)
- CPA ႏွင့္ မေဟာ္မုန္းေပါင္းစပ္ေဆး ( CPA + Ethinyl estradiol ) မ်ား
- Flutamide
- Sprionolactone စတဲ့ေဆးေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
၃ ။ ခြဲစိတ္ကုသၿခင္း
အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အေမြးမ်ားယံသာမကပဲ သားဥအလံုး ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အလံုးေတြရွိေနပါက လိုအပ္တဲ့ခြဲစိတ္ကုသမႈေတြၿပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။
အမ်ားစုဟာ က်ားဆန္ၿခင္း နဲ႔အေမြးထူၿခင္း Virilism မွာ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။ မ်ိဳးပြားဆိုင္ရာ ဇီ၀ကမၼၿဖစ္စဥ္ေတြ နဲ႔ မီးယပ္ေသြးမမွန္ၿခင္း ေသြးထိမ္ၿခင္းနဲ႔ သားသမီး ရႏိုင္တဲ့စြမ္းရည္ေတြကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္ ပါတယ္ ။ မ်ိဳးရိုးအလိုက္ အေမြးမ်ားၿခင္းအတြက္ လိုအပ္သေရြ႕ကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေခတ္နဲ႔ အမီတိုးတက္ လာတဲ့ေဆးေတြေပၚလာတာနဲ႔အမွ် ယေန႔ေခတ္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ကံေကာင္းတဲ့အခ်က္ တစ္ခ်က္ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ သင့္ေလွ်ာ္တဲ့အထူးကုထံမွာ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ကုသမႈခံယူေစခ်င္ပါတယ္ ။ ကမၻာေပၚရွိ ရွိရွိသမွ် အမ်ိဳးသမီး ထုၾကီးအားလံုး အစြမ္းကုန္ ပြင့္လန္း လွပႏုိင္ၾကပါေစ ။
သက္တန္႔ခ်ိဳ
Ref : Wikipedia / HE on Reproductive Health bye Prof Myint Mg Mg
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
ကၽြန္ေတာ္တို႔ က်ား နဲ႔ မမွာ ရွိတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြကို အၾကမ္းဖ်င္းလည္း ၿပန္လည္ေလ့လာၾကည့္ရေအာင္ ။ ေယာကၤ်ားေလးေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္း Testorterone နဲ႔ မိန္းကေလးေတြမွာ မေဟာ္မုန္း Estrogen ဆိုၿပီး ရွိပါ တယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္းေတြက အမ်ားစုရွိေနေသာ္လည္း မေဟာ္မုန္း အနည္း ငယ္က လည္း ေသြးသားထဲမွာ ရွိေနတတ္ပါတယ္ ။ အဲဒီလိုပဲ မိန္းကေလးေတြမွာ မ ေဟာ္မုန္းက အမ်ားစုေန ရာယူထားေပမယ့္လည္း က်ားေဟာ္မုန္းေတြကလည္း ေသြးသားထဲမွာ အနည္းငယ္ရွိေနၿပန္ပါတယ္ ။ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေဟာ္မုန္းဓါတ္ေၿပာင္းလဲမႈေတြၿဖစ္လာတဲ့အခါ ခႏၶာကိုယ္မွာ မလိုလားအပ္တဲ့ မရွိအပ္ တဲ့ ေဟာ္မုန္းအခ်ိဳးအစားဟာ လြန္ကဲစြာ ၿဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး မလိုရာ အေမႊးအမွ်င္ ထူထပ္တဲ့အေၿခအေနေၾကာင့္ Hirsutism ဟာ ေဟာ္မုန္းေၿပာင္းလဲမႈေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္ဆိုတာကို သိထားဖို႔လို ပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသားေတြအတြက္ က်ားေဟာ္မုန္းကို ေ၀ွးေစ့ ( Testis ) နဲ႔ ေက်ာက္ ကပ္ရဲ႕ထိပ္ပိုင္းမွာရွိတဲ့ အက်ိတ္ ( Adrenal glands ) ကေန ထုတ္လုပ္ေပးပါတယ္ ။ အဲဒီေဟာ္ မုန္းေတြေၾကာင့္ သာ ေယာကၤ်ားပီပီသသ ခန္႔ခန္႔ညားညား နဲ႔က်ားက်ားယားယား အသြင္း သ႑ာန္ေတြ ၿဖစ္ေပၚလာရပါ့တယ္ ။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ က်ားေဟာ္မုန္းဓါတ္ ေတြ ပိုမိုမ်ားၿပား လာတဲ့အခါ အဲဒီအမ်ိဳးသမီးရဲ႕ အသြင္သ႑ာန္နဲ႔ စိတ္ေနသေဘာထားအခ်ိဳ႕ကလည္း ေၿပာင္းလဲလာရပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီး ေတြရဲ႕ မူလစြမ္းရည္ေတြၿဖစ္တဲ့ မီးယပ္ေသြးေပၚၿခင္းနဲ႔ ရင္သားၾကီးထြားလာၿခင္း စတဲ့ အရာေတြကို အေႏွာက္ အယွက္ေပးလာပါတယ္ ။ ခ်ိဳခ်ိဳသာသာေလးနဲ႔ ဆြဲေဆာင္မႈ ရွိတဲ့ ဥၾသ သံေလး ကေန ေယာကၤ်ား ဆန္တဲ့ အသံၾသၾသၾကီးေတြ ၿဖစ္လာရပါတယ္ ။ ပခံုးသား သြယ္သြယ္ေလးေနရာမွာ ပခံုးၾကြက္ သားေတြၾကီး လာၿပီး မူမွန္မဟုတ္တဲ့ေနရာေတြ ဥပမာ (ေၿခသလံုး ၊ ႏွုတ္ခမ္း ေမႊး ၊ ေမးေစ့ ) စတာေတြမွာ အေမႊးအမွ်င္ ေတြ ေပါက္လာပါတယ္ ။ ဒီလို က်ားဆန္ၿခင္း က်ားအသြင္ အၿပင္ၿဖစ္ေန တဲ့အေၿခ အေနကို ေဆးပညာလိုဆိုရင္ေတာ့ Virilism လို႔ေခၚပါတယ္ ။ အမ်ိဳးသမီးရဲ႕ အသြင္းအၿပင္ ၊ အရည္ အေသြးေတြမေပ်ာက္သြားပဲနဲ႔လည္း အေမႊးအမွ်င္ အနည္းငယ္မ်ားလာၿခင္းမ်ိဳးလည္း ၾကံဳရတတ္ပါတယ္ ။
ယေန႔ေခတ္ၾကီးမွာ အမ်ိဳးသမီးငယ္ေလးေတြ သတ္လက္အရြယ္ေတြမွာ ႏွုတ္ခမ္းေမႊး ေရးေရးေပၚၿခင္း လက္ေမႊး ေၿခသလံုးေမႊး ေရးေရးေပၚလာၿခင္း စတဲ့ေၿပာင္းလဲမႈေတြေၾကာင့္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္မ်ားစြာ ၿဖစ္ေန ၿပီး ၿပႆနာတစ္ခုလို ေတြ႔ၾကံဳေနရပါတယ္ ။ ဘယ္လို အထူးကုနဲ႔ၿပသၿပီး ဘယ္လို ေနရာမွာ ကုသရမွန္း တိုင္ပင္ရမွန္းမသိပဲၿဖစ္ေနတတ္ပါတယ္ ။ နဂိုကတည္းက က်ားဆန္ဆန္ေနခ်င္သူေတြအဖို႔ က အခက္အခဲ သိပ္မရွိလွေသာ္လည္း မိန္းကေလးပီပီသသ ေနခ်င္သူေတြအဖို႔ေတာ့အခက္ၾကံဳရေလ့ရွိပါတယ္ ။
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အရြယ္ေရာက္ၿပီဆိုတာနဲ႔ သားဥ အိမ္ ( Ovaries ) ေတြကေန မေဟာ္မုန္း estrogen ေတြ ထြက္လာပါတယ္ ။ ဒါေပမယ့္အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ေရာဂါမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ သားဥအိမ္မွလည္း က်ားေဟာ္ မုန္းေတြ ထြက္ႏိုင္ပါတယ္ ။ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း adreanl gland ေတြကေနလည္း က်ားေဟာ္မုန္းေတြ ထြက္ႏုိင္ပါတယ္ ။ တခါတရံမွာ ေဟာ္မုန္းထုတ္တဲံ ဇီ၀ကမၼလမ္းေၾကာင္း Steroid pathway ေဖာက္ ၿပန္တဲ့အ တြက္ မေဟာ္ မုန္းၿဖစ္လုနီးနီး တစ္ဆင့္ႏွစ္ဆင့္ေလာက္အလိုမွာ မေဟာ္မုန္းမၿဖစ္ပဲနဲ႔ က်ားေဟာ္ မုန္းေၿပာင္း သြားတာေတြ လည္း ရွိပါတယ္ ။ ဒီလိုမ်ိဳး မူမမွန္ေသာ ထုတ္လုပ္မႈ အနည္းအမ်ားအေပၚမူတည္ၿပီး က်ားအသြင္ အနည္းအ မ်ားေၿပာင္းလဲလာၾကၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္ ။
ဒီလို အေမႊးထူတဲ့ မလိုလားအပ္တဲ့ အေမြးေတြကို ဖယ္ရွားတဲ့ေနရာမွာ မွားယြင္းတဲ့နည္းလမ္းေတြကို မသံုးမၿပဳ မိၾကဖို႔ကလည္း အလြန္ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ဓါးနဲ႔ ရိတ္ၿခင္းကို ေရွာင္ေစခ်င္ပါတယ္ ။ ႏွုတ္ခမ္းေမႊးေပါက္တဲ့ေနရာနဲ႔ေမးေစ့လိုေနရာမ်ိဳးမွာ ထိမိရွမိသြားခဲ့ရင္ ပိုး၀င္ အနာ ရင္းၿပီး ေနာက္ ဆက္ တြဲၿပႆနာေတြေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေတြ နဲ႔ဆက္သြယ္မႈကာ ပိုး၀င္ၿပီး ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ရင္ ၿပင္းထန္တဲ့ေ၀ဒနာေတြခံစားရႏိုင္ပါတယ္ ။ ပိုး၀င္၀င္ၿခင္း အနာရင္းတာ မၿဖစ္တဲ့အ တိုင္ေအာင္ အေမြးေတြ ခ်က္ခ်င္းေၿပာင္ သြားေသာ္လည္း အၿမန္ၿပန္ေပါက္ေစပါတယ္ ။ ရိတ္ေလေပါက္ေလ သန္ေလ နဲ႔ သံသရာလည္ေန တတ္ပါတယ္ ။
ဘာေၾကာင့္ၿဖစ္ရတာလဲ
၁ ။ သားဥေရာဂါမ်ား
- သားဥအေရအိတ္မ်ား ( Polycysitic Ovarian Syndrome)
- သားဥအလံုးမ်ား( Ovarian mass , cyst)
- က်ားေဟာ္မုန္းထုတ္ေသာ သားဥအလံုးမ်ား
- ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ၿဖစ္ေသာ သားဥအလံုး ( Pregnancy Lactomas)
၂ ။ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အက်ိတ္
- ေမြးရာပါအက်ိတ္ ( CAH)
- အလံုးၿဖစ္ၿခင္း
- က်ားေဟာ္မုန္း လြဲကဲစြာထုတ္ၿခင္း ( Cushing's syndrome)
၃ ။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဆး၀ါးမ်ား
- Anabolic steroids
- Danazole
- Phenytoin
- Androgenic Progestrones
၄ ။ မ်ိဳးရိုးစဥ္ဆက္ၿဖစ္ပြားၿခင္း ( အေမႊြးမ်ားသည့္မ်ိဳးႏြယ္) စတာေတြေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္ ။ ဒီလိုၿဖစ္ရပ္ ကို ေရာဂါ တစ္ခုဟာ မယူဆပါ ။
ဘယ္လိုစစ္ေဆးမႈ ေတြၿပဳလုပ္ရမလဲ
ထံုးစံအတိုင္းပဲ ေဆးမကုသခင္မွာ ဆရာ၀န္ေတြက လူနာကို ေရာဂါရာဇ၀င္အေသးစိတ္ေမးၿခင္း ၊ စမ္းသပ္ၿခင္း ၊ ဆီး ၀မ္း ေသြးနဲ႔ လိုအပ္တဲ့ စစ္ေဆးမႈေတြၿပဳလုပ္ပါလိမ့္မယ္ ။ အထူးသၿဖင့္ ေသြးထဲမွာ က်ားေဟာ္မုန္း testosterone ပမာဏ ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အက်ိတ္မွ ဓါတ္ေပါင္း DEHA ထုတ္လုပ္မႈနဲ႔ သား ဥေတြေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း ေတြမွာ အလံုးအက်ိတ္ေတြရွိမရွိ Ultrasound ရိုက္တာေတြလုပ္ဖို႔လိုပါတယ္ ။ လိုအပ္ ရင္ေတာ့ CT နဲ႔ MRI ပါလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။
ဘယ္လိုကုသမလဲ
၁ ။ ေသာက္ေဆးမပါပဲကုသနည္းမ်ား
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္မ်ားၿပီး ၀ ေနတဲ့သူေတြကေတာ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ေလ်ာ့ၿခင္း
- အေမႊးအမွင္ေတြကို ေဆးဆိုးၿခင္း ဖေယာင္းလိမ္း၍ ႏွုတ္ၿခင္း လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ သံုးၿခင္း နဲ႔ ေလဆာေရာင္ၿခည္ၿဖင့္ ကုသၿခင္းေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
၂ ။ ေသာက္ေဆးမ်ားၿဖင့္ ကုသၿခင္း
- Non-androgenic progestrones ေၿခာက္လကေန ၁၈ လအထိ ေသာက္ဖို႔လိုပါတယ္ ။
- က်ားေဟာ္မုန္း ဆန္႔က်င္ေသာေဆးမ်ား ( Anti-androgen ) ဥပမာ Cyproterone acetate (CPA)
- CPA ႏွင့္ မေဟာ္မုန္းေပါင္းစပ္ေဆး ( CPA + Ethinyl estradiol ) မ်ား
- Flutamide
- Sprionolactone စတဲ့ေဆးေတြၿဖစ္ပါတယ္ ။
၃ ။ ခြဲစိတ္ကုသၿခင္း
အခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ အေမြးမ်ားယံသာမကပဲ သားဥအလံုး ေက်ာက္ကပ္ထိပ္ပိုင္း အလံုးေတြရွိေနပါက လိုအပ္တဲ့ခြဲစိတ္ကုသမႈေတြၿပဳလုပ္ႏုိင္ပါတယ္ ။
အမ်ားစုဟာ က်ားဆန္ၿခင္း နဲ႔အေမြးထူၿခင္း Virilism မွာ က်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ပါတယ္ ။ မ်ိဳးပြားဆိုင္ရာ ဇီ၀ကမၼၿဖစ္စဥ္ေတြ နဲ႔ မီးယပ္ေသြးမမွန္ၿခင္း ေသြးထိမ္ၿခင္းနဲ႔ သားသမီး ရႏိုင္တဲ့စြမ္းရည္ေတြကိုပါ ထိခိုက္ေစႏိုင္ ပါတယ္ ။ မ်ိဳးရိုးအလိုက္ အေမြးမ်ားၿခင္းအတြက္ လိုအပ္သေရြ႕ကုသဖို႔လိုပါတယ္ ။ ေခတ္နဲ႔ အမီတိုးတက္ လာတဲ့ေဆးေတြေပၚလာတာနဲ႔အမွ် ယေန႔ေခတ္ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ ကံေကာင္းတဲ့အခ်က္ တစ္ခ်က္ၿဖစ္ ပါတယ္ ။ သင့္ေလွ်ာ္တဲ့အထူးကုထံမွာ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ကုသမႈခံယူေစခ်င္ပါတယ္ ။ ကမၻာေပၚရွိ ရွိရွိသမွ် အမ်ိဳးသမီး ထုၾကီးအားလံုး အစြမ္းကုန္ ပြင့္လန္း လွပႏုိင္ၾကပါေစ ။
သက္တန္႔ခ်ိဳ
Ref : Wikipedia / HE on Reproductive Health bye Prof Myint Mg Mg
စာဖတ္ပရိတ္သတ္သူငယ္ခ်င္းမ်ားကို အစဥ္ေလးစားေသာအားၿဖင့္.......................
ွဆရာသက္တန္႕ေရ အင္မတန္မွကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္
ReplyDeleteေျခသလံုးမွာေပါက္ေနတဲ႕အေမႊးနည္းနည္းကိုရိတ္လိုက္ကတည္းက ေပါက္လာလုိက္တာ ေတာ္ေတာ္စိတ္ညစ္ေနရပါ႔
အင္း ျဖစ္ေနတဲ႕ေရာဂါေတြနဲ႕လဲတစ္ထပ္ထဲပါပဲ
ဆရာေျပာသလိုက်မလဲအုိဂ်ီနဲ႕ထပ္ျပရလိမ္႕မယ္ထင္ပါရဲ႕ း(
အမ်ိုဳးသားေတြအတြက္မသိသာေပမဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြအတြက္ကေတာ့ ပိုဆိုးတာေပါ့ေနာ္။ မ်ိဳးပြားဆိုင္ရာ ဇီ၀ကမၼၿဖစ္စဥ္ေတြ နဲ႔ မီးယပ္ေသြးမမွန္ၿခင္း ေသြးထိမ္ၿခင္းနဲ႔ သားသမီးရနိုင္တဲ့စြမ္းရည္ေတြထိခိုက္တယ္ဆိုေတာ့။ ျပီးေတာ့လူျမင္လို ့လဲပိုမေကာင္းဘူးေလ။ ဒါမ်ိဳးျဖစ္လာရင္လဲလူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကဘယ္လိုကုသရမလဲမသိၾကဘူး။ ခုလိုမ်ိဳးတင္ေပးတာအရမး္ေကာင္းပါတယ္။
ReplyDeleteိုမေန႔ကေတြ႔လို႔ ဒီေန႔မ်ား ေစာင္းေရးသလား ထင္ေနမိလို႔ ကိုယ္႔ကိုကိုယ္ (ေျခ၊လက္၊ေမးေစ႔) ျပန္ၾကည္႔ေနရေသးတယ္...လြတ္တယ္ ထင္တာပဲ... :)
ReplyDeleteသိထားသင့္တဲ႕ က်န္းမာေရး အသိပညာေလးေတြ အတြက္ ေက်းဇူးပါအကို....
ReplyDelete